go to the original language article
Sarajevo, (Fena) – Bashkimi Evropian po përgatitet për pranimin e anëtarëve të rinj, për herë të parë pas më shumë se një dekade. Zgjerimi i Bashkimit është një mundësi reale në vitet e ardhshme. Urgjenca e tij, duke marrë parasysh ndryshimet gjeopolitike dhe sigurimin e paqes dhe stabilitetit në kontinentin evropian, e bën zgjerimin një nga prioritetet më të mëdha të Bashkimit Evropian – shkruan në kolumnën shefi i Delegacionit të Bashkimit Evropian dhe përfaqësuesi special të BE-së në Bosnjë dhe Hercegovinë, Luigi Soreca.
Konfirmimi i kësaj janë, siç përmendet në kolumnë, edhe vizitat e fundit në Bosnjë dhe Hercegovinë të presidentes së Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, presidentit të Këshillit Evropian Antonio Costa, përfaqësueses së lartë dhe nënkryetares Kaja Kallas dhe komisioneres për zgjerim Marta Kos.
Në procesin e zgjerimit, qartë ekzistojnë ata që kanë shkuar më larg. Mali i Zi ka vendosur si qëllim përfundimin e negociatave për anëtarësim deri në fund të vitit 2026, Shqipëria deri në fund të vitit 2027. Bosnja dhe Hercegovina, pavarësisht potencialit të madh të këtij vendi, ende nuk e ka filluar formalisht procesin e negociatave për anëtarësim.
Në Raportin mbi Bosnjën dhe Hercegovinën, të publikuar në kuadër të Paketës për zgjerim, përmenden disa hapa pozitivë, duke përfshirë miratimin e ligjeve për mbrojtjen e të dhënave dhe kontrollin e kufijve, si dhe nënshkrimin e marrëveshjes për statusin me Frontex, e cila rezultoi në angazhimin e më shumë se njëqind zyrtarëve të Korpusit të Përhershëm të Frontex në Bosnjë dhe Hercegovinë me qëllim ofrimin e mbështetjes për Policinë Kufitare të BiH.
– Megjithatë, pamja e përgjithshme për vitin 2025 thekson mungesën e përparimit. Raporti duhet të shërbejë si një udhëzues thelbësor që mund të ndihmojë Bosnjën dhe Hercegovinën të kompensojë kohën e humbur. Ekzistojnë disa shenja se në periudhën e ardhshme Bosnja dhe Hercegovina mund të miratojë Ligjin për VSTV-në e BiH dhe Ligjin për gjykatat, si dhe të emërojë negociatorin kryesor dhe ekipin negociator, duke krijuar kështu kushtet për mbajtjen e Konferencës së Parë Ndërqeveritare dhe hapjen e negociatave për anëtarësim – shkruan Soreca.
Sipas asaj që theksoi dje përfaqësuesja e lartë dhe nënkryetarja Kallas gjatë prezantimit të paketës për zgjerim, anëtarësimi në Bashkimin Evropian mbetet një proces i drejtë dhe sfidues, i bazuar në rezultatet e arritura. Ligji për VSTV-në e BiH dhe Ligji për gjykatat do të duhet të miratohen në tërësi në përputhje me standardet evropiane, kryesisht në përputhje me rekomandimet e Komisionit të Venecias dhe rekomandimet e Komisionit Evropian.
Kur bëhet fjalë për emërimin e negociatorit kryesor dhe ekipit negociator, si dhe për të gjitha vendet e tjera në negociatat për anëtarësim, kjo vendim merret nga Bosnja dhe Hercegovina në përputhje me Kushtetutën dhe rregulloret përkatëse. Për BE-në, më e rëndësishmja është që Bosnja dhe Hercegovina të ketë një bisedues të besueshëm me Komisionin Evropian. Për ta arritur këtë, negociatori kryesor dhe ekipi negociator duhet të jenë në gjendje të flasin me një zë, në emër të gjithë vendit, dhe të jenë operativë, dmth. të kenë burime, kapacitete dhe njohuri për të udhëhequr negociatat e Bosnjës dhe Hercegovinës me BE-në në mënyrë efikase.
– Konferenca e Parë Ndërqeveritare mund të organizohet deri në fund të vitit 2025, me kusht që të plotësohen të gjitha kushtet. Ne duam të shmangim një situatë në të cilën institucionet në Bosnjë dhe Hercegovinë humbasin kohë edhe gjatë vitit 2026, pikërisht në momentin kur vendet e tjera në rajon e shfrytëzojnë kohën e tyre në mënyrë produktive për të bërë hapat përfundimtarë drejt anëtarësimit të plotë – theksoi Soreca.
Bosnja dhe Hercegovina ka një organizim të ndërlikuar që kërkon koordinim dhe harmonizim të qëndrimeve politike zakonisht të kundërta. Si pasojë, marrja e vendimeve shpesh zgjat më gjatë. Duke siguruar që organizimi lejon diskutime nga perspektiva të ndryshme dhe gjetjen e zgjidhjeve kompromisi, është thelbësore gjithashtu që Bosnja dhe Hercegovina të ketë institucione demokratike më funksionale që mund të marrin vendime më lehtë.
Ai thekson se një nga arsyet pse dëshirohet që sa më shpejt të fillohet formalisht procesi i negociatave për anëtarësim – përveç se është një hap përpara drejt anëtarësimit të plotë – është edhe vetë fakti se negociatat përfaqësojnë një mundësi për të diskutuar në një mënyrë gjithëpërfshirëse dhe të strukturuar mbi organizimin e Bosnjës dhe Hercegovinës, me mbështetje më të fortë nga ekspertiza më e gjerë që ekziston brenda Komisionit Evropian. Korniza e negociatave për anëtarësim, me metodologjinë e saj të grupeve dhe kapitujve, ofron mënyrën më të mirë për të mbështetur vendin në krijimin e institucioneve demokratike më funksionale që i mundësojnë atij të ketë sukses dhe të zërë vendin e tij në Bashkimin Evropian.
– Duke u pajtuar me Agjendën e Reformave për Planin e Rritjes në shtator, autoritetet e Bosnjës dhe Hercegovinës treguan edhe një herë se, kur ka vullnet politik, është e mundur që vendi të arrijë zgjidhje të harmonizuara, konsensuale në të cilat të gjithë fitojnë dhe që sjellin përfitime për të gjithë ata që jetojnë në këtë vend. Ka mbetur vetëm disa hapa deri në fillimin formal të negociatave për anëtarësim që do të duhet të kenë një efekt transformues në funksionimin e institucioneve të Bosnjës dhe Hercegovinës. Tani është koha për të bërë këta hapa – përfundon Soreca. (7.11.)