go to the original language article
Sarajevo (Fena) – Droga Bośni i Hercegowiny do Unii Europejskiej została naznaczona przez ponad dwie dekady kluczowych decyzji politycznych, od uruchomienia Procesu stabilizacji i stowarzyszenia w 1999 roku do decyzji Rady Europejskiej w marcu 2024 roku o otwarciu negocjacji akcesyjnych. Chronologia pokazuje stały postęp, ale eksperci ostrzegają, że reformy, praworządność i funkcjonalne struktury negocjacyjne pozostają nadal kluczowymi warunkami.
Proces integracji rozpoczął się w 1999 roku SAP-em i potwierdzeniem europejskiej perspektywy dla krajów regionu, a także uruchomieniem Paktu stabilności dla Europy Południowo-Wschodniej. W 2000 roku UE przyjęła Mapę drogową z 18 warunkami dla Studium wykonalności oraz wprowadziła autonomiczne środki handlowe. Następnie pojawił się Kwestionariusz z 346 pytaniami (2003), Studium wykonalności i 16 priorytetowych reform, a w 2005 roku rozpoczęto negocjacje w sprawie Układu o stabilizacji i stowarzyszeniu, parafowanego w 2007 i podpisanego w 2008 roku.
BiH w 2010 roku otrzymała reżim bezwizowy, a do 2015 roku wszedł w życie SSP, czym ustanowiono formalny stosunek umowny z UE. Kluczowym momentem było złożenie wniosku o członkostwo w 2016 roku, po czym BiH przekazała odpowiedzi na Kwestionariusz i w 2019 roku otrzymała Opinię EK. Status kandydata został przyznany w 2022 roku, a w marcu 2024 roku podjęto decyzję o otwarciu negocjacji akcesyjnych.
Jednak rozmówcy Fene podkreślają, że formalne kroki nie są wystarczające bez zasadniczych zmian. Profesor Elmir Sadiković ocenia, że postęp BiH jest w dużej mierze wynikiem zewnętrznej presji oraz że kraj stoi w miejscu z powodu blokad politycznych, szczególnie po wyroku Sejdić–Finci. Uważa, że polityka SNSD jest antyeuropejska i że kraj nadal będzie tracił czas przed wyborami, bez realnych reform, ponieważ UE nie zmieni swojego podejścia, dopóki BiH nie pokaże wyraźnej woli.
Przewodniczący Wspólnej Komisji PSBiH Zdenko Ćosić podkreśla potrzebę uchwalenia ustawy o Sądzie BiH, zmian ustawy o VSTV oraz powołania głównego negocjatora. Mówi, że nie będzie postępu bez wewnętrznego przełomu oraz że podziały polityczne nadal hamują procesy reform, mimo deklaratywnego poparcia wszystkich aktorów dla europejskiej drogi.
Transparency International BiH ostrzega, że największe zastoje utrzymują się w obszarach praworządności, sądownictwa, walki z korupcją i administracji publicznej – dziedzinach, które tworzą pierwszy klaster negocjacyjny. Edo Kanlić podkreśla, że uchwalanie kluczowych ustaw często pozostaje pod wpływem politycznym, a struktury negocjacyjne wciąż nie są funkcjonalne, co mogłoby spowolnić otwieranie rozdziałów. (4.12.)