go to the original language article
Bruksela – Budżet UE na mobilność wojskową jest nadal „stosunkowo skromny” w porównaniu do potrzeb, stwierdził na konferencji prasowej w środę prezes Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO) Tony Murphy. Przedstawiony wówczas najnowszy raport ETO wskazuje na ciągłe poważne przeszkody w „mobilności wojskowej” w ramach UE, czyli przemieszczeniu wojsk lub sprzętu przez granice wewnętrzne. Odpowiedni plan działania UE nie jest efektywny.
Cele w zakresie obrony uległy zmianie: „Wojna wróciła na kontynent”, powiedział Murphy. Logistyka jest kluczowym elementem operacji wojskowych: „Często mówi się, że logistyka wygrywa wojny.” Siły zbrojne krajów UE, według najnowszego raportu ETO, nie są jednak w stanie szybko przemieszczać się w obrębie całej UE. W budżecie UE na lata 2021-2027 po raz pierwszy przewidziano środki specjalnie na infrastrukturę transportową z podwójnym przeznaczeniem cywilno-wojskowym.
Z powodu agresywnej wojny Rosji przeciwko Ukrainie strategiczny deficyt UE w dziedzinie mobilności wojskowej stał się szczególnie pilny. Opublikowany pod presją czasu przez Komisję Europejską w listopadzie 2022 roku drugi plan działania na rzecz mobilności wojskowej cierpi na „koncepcyjne niedociągnięcia”, krytykują audytorzy. Wzywają oni Komisję Europejską do uważniejszego monitorowania jego wdrażania oraz do dokładniejszej oceny postępów i problemów.
„Mobilność wojskowa jest kluczowa dla wiarygodnej zdolności obronnej UE i musi wyraźnie przyspieszyć. Wymagane tempo nie zostało jeszcze osiągnięte, ponieważ wciąż pojawiają się przeszkody”, powiedział Marek Opioła, członek Trybunału Obrachunkowego odpowiedzialny za raport. Biurokratyczne przeszkody często uniemożliwiają przemieszczenie jednostek wojskowych: Na przykład czołgi z jednego kraju UE mogą nie przejechać przez inny, jeśli są cięższe, niż pozwalają na to tamtejsze przepisy ruchu drogowego.
Fundusze wyczerpane na długo przed upływem terminu
Audytorzy zauważyli ponadto, że Komisja Europejska nie analizowała wystarczająco potrzeb na przyszłość podczas opracowywania swojego planu działania. Z łącznie 1,7 miliarda euro na okres 2021-2027 budżet UE na mobilność wojskową jest stosunkowo niski. UE szybko udostępniła te środki, dając ważny sygnał polityczny. Ponieważ popyt znacznie przewyższał podaż, fundusze były wyczerpane już pod koniec 2023 roku. Powstała w ten sposób luka finansowa wynosząca ponad cztery lata. Prezes Trybunału Obrachunkowego Murphy stwierdził, że dla krajów UE problemem jest również brak „centralnego punktu kontaktowego”, który koordynowałby działania UE w dziedzinie mobilności wojskowej. Trybunał zaleca zatem stworzenie takiej koordynującej jednostki.
Aby zlikwidować obecne i przyszłe luki finansowe, Komisja powinna znaleźć sposoby finansowania projektów infrastrukturalnych z podwójnym przeznaczeniem w ramach wieloletniego budżetu UE, na przykład ze środków z obszaru transportu, jak wskazuje kolejna rekomendacja raportu.
Geopolityczne i militarne czynniki oraz strategiczne znaczenie lokalizacji nie zostały wystarczająco uwzględnione przy wyborze finansowanych projektów infrastrukturalnych z podwójnym zastosowaniem, krytykują dalej audytorzy. UE finansowała głównie projekty na wschodzie Unii, a niewiele projektów na południowej trasie w kierunku Ukrainy. Austria nie wystąpiła o środki UE na projekty infrastrukturalne z podwójnym zastosowaniem, przewidujące cywilne i wojskowe wykorzystanie, i w związku z tym nie znalazła się w grupie badanych krajów UE.
Tranzytowa sieć transportowa przebiega również przez Austrię
Cztery korytarze sieci bazowej Transeuropejskiej Sieci Transportowej (Ren-Dunaj, Bałtyk-Adriatyk, Skandynawia-Morze Śródziemne i Bałkany Zachodnie-wschodnie Morze Śródziemne) przebiegają jednak przez Austrię; finansowanie UE dla (cywilnych) projektów transportowych TEN-V w Austrii nie jest niczym niezwykłym. W ramach UE Austria uczestniczyła na przykład w projekcie uproszczenia i standaryzacji procedur międzynarodowego transportu wojskowego.
Za obronę terytorialną UE odpowiadają poszczególne państwa UE. Ważną rolę odgrywa również NATO; 23 z 27 członków UE jest również w NATO. Według przeglądu Europejskiej Agencji Obrony na rok 2024 całkowite wydatki obronne państw członkowskich UE wzrosną w 2024 roku prawdopodobnie o ponad 30 procent w porównaniu do 2021 roku, osiągając szacunkowo 326 miliardów euro. Stanowi to „niespotykany dotąd udział” w wysokości 1,9 procent PKB UE. (06.02.2025)