Europejska droga Bośni i Hercegowiny: W tym roku poczyniono ważne kroki, ale kluczowe reformy wciąż czekają

„`html

Sarajewo (Fena) – W mijającym roku poczyniono kilka ważnych kroków naprzód, ale Bośnia i Hercegowina wciąż zmaga się z wieloma wyzwaniami na swojej drodze do członkostwa w Unii Europejskiej. Polityczne niezgody i wolne tempo reform nadal hamują wdrażanie niezbędnych środków, aby dostosować się do europejskich standardów.

Rok 2024 w Europie został naznaczony wyborami do Parlamentu Europejskiego, a temat rozszerzenia zajął istotne miejsce w kampaniach politycznych. Wojna na Ukrainie znacząco wpłynęła na postawy krajów Europy Zachodniej, przyspieszając rozważanie członkostwa dla Ukrainy, ale także dla innych krajów, w tym Bośni i Hercegowiny.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zapowiedziała, że rozszerzenie Unii Europejskiej będzie podstawowym priorytetem instytucji, którą ponownie poprowadzi w nowej kadencji do 2029 roku. W ten sposób wysłała silne przesłanie, że proces integracji nowych członków będzie jednym z kluczowych celów przyszłej polityki UE.

Podczas dorocznego szczytu sześciu krajów Bałkanów Zachodnich i liderów Unii Europejskiej wysłano pozytywne przesłania dotyczące perspektywy rozszerzenia, a w retoryce europejskich przywódców pojawił się rok 2030 jako możliwy termin realizacji tego celu, co pozostawia przestrzeń do dalszych negocjacji i dostosowań.

W marcu 2024 roku Rada Unii Europejskiej dała zielone światło na warunkowe otwarcie negocjacji akcesyjnych z Bośnią i Hercegowiną. Decyzja ta oznaczała pozytywny postęp na europejskiej drodze, kontynuację procesu rozpoczętego w 2023 roku, kiedy BiH uzyskała status kandydata. Jednak konkretny postęp zależy od realizacji pozostałych reform.

Na początku roku przyjęto ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu działalności terrorystycznej, czym spełniono kolejny wymóg otwarcia negocjacji z Unią Europejską i uniknięto wpisania na szarą listę Moneyvala.

Ostatnio Rada Ministrów Bośni i Hercegowiny przyjęła ustawy dotyczące kontroli granicznej i ochrony danych osobowych, które zostały przekazane do rozpatrzenia Parlamentowi BiH. Te ustawy, oznaczone jako „EI”, co potwierdza ich zgodność z acquis communautaire Unii Europejskiej, stanowią kluczowe priorytety na europejskiej drodze BiH. Ich przyjęcie oznacza, że Rada Ministrów podjęła znaczące kroki w celu uzyskania daty otwarcia negocjacji akcesyjnych BiH z Unią Europejską.

Projekt ustawy o kontroli granicznej, zaproponowany przez Ministerstwo Bezpieczeństwa BiH, dostosowuje zarządzanie granicą do acquis communautaire UE, spełniając strategiczne cele zintegrowanego zarządzania granicami w BiH. Jednocześnie projekt ustawy o ochronie danych osobowych dostosowuje się do europejskiego rozporządzenia z 2016 roku, wprowadzając międzynarodowo uznane standardy przetwarzania i swobodnego przepływu danych.

Mimo że znaczące, te postępy są częściowe, ponieważ wiele innych ważnych ustaw nadal czeka, takich jak ustawa o sądach i Radzie Wysokiego Sądownictwa i Prokuratury (VSTV). Oprócz wyzwań legislacyjnych, BiH wciąż nie wyznaczyła głównego negocjatora z UE ani koordynatora funduszy IPA, co stanowi kluczowe kroki do odblokowania pomocy finansowej i umożliwienia negocjacyjnego frameworku.

Brak postępów na europejskiej drodze Bośni i Hercegowiny przynosi poważne konsekwencje gospodarcze. BiH jest jedynym krajem na Bałkanach Zachodnich, któremu Komisja Europejska nie zatwierdziła programu reform. UE wciąż pozostaje otwarta, ale polityczne niezgody blokują dostęp do funduszu wartego sześć miliardów euro.

Z 113 warunków postawionych przez UE, uzgodniono 110, ale kluczowe kwestie, takie jak reforma Sądu Konstytucyjnego, weto jednostkowe i jednolity numer alarmowy, pozostają nierozwiązane. Mimo że numer alarmowy został ostatecznie uzgodniony, to nie wystarczyło, aby uzyskać aprobatę pierwszej transzy w wysokości 70 milionów euro.

W międzyczasie, dostosowanie reżimu wizowego BiH do Unii Europejskiej stało się kluczowym warunkiem uzyskania środków, co dodatkowo skomplikowało sytuację, ponieważ polityczne spory wciąż są główną przyczyną opóźnień w realizacji pozostałych zobowiązań.

Jednym z największych problemów jest status Sądu Konstytucyjnego i sędziów zagranicznych. Unia Europejska wymaga od Republiki Serbskiej, aby wyznaczyła dwóch krajowych sędziów do lipca przyszłego roku, a do końca 2025 roku rozpoczęła proces decyzyjny dotyczący statusu trzech sędziów zagranicznych. Jednak premier RS Radovan Višković uznał ten proposal za nie do przyjęcia.

Jednocześnie Republika Serbska poczyniła pozytywny krok, usuwając weto jednostkowe w Radzie ds. Pomocy Państwowej i Radzie ds. Konkurencji BiH.

Z drugiej strony, Federacja BiH boryka się z problemami na poziomie kantonów. Próby uzgodnienia Reformy agendy, kluczowego dokumentu dla dostępu do środków z Planem wzrostu dla Bałkanów Zachodnich, zakończyły się niepowodzeniem, ponieważ premierzy kantonów z SDA są przeciwni złagodzeniu kryteriów korzystania z tych środków.

Mimo że w 2024 roku poczyniono ważne kroki w kierunku integracji europejskiej, Bośnia i Hercegowina stoi przed poważnymi wyzwaniami. Klucz do sukcesu leży w stabilności politycznej i gotowości krajowych przywódców do przeprowadzenia niezbędnych reform. Unia Europejska jest gotowa zapewnić wsparcie, ale przyszłość europejskiej drogi Bośni i Hercegowiny zależy przede wszystkim od wewnętrznej gotowości kraju na zmiany. (1.1.)

„`