go to the original language article
Οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν την Παρασκευή, βάσει κειμένου που ετοίμασε η πολωνική προεδρία, σε κοινή θέση σχετικά με τους κανονισμούς για τη χρήση νέων γονιδιωματικών τεχνικών (NGT) στην καλλιέργεια φυτών. Οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το θέμα αυτό μπορεί να αρχίσουν στα τέλη Απριλίου.
Την Παρασκευή οι πρεσβευτές των κρατών μελών στην ΕΕ, υπό την προεδρία της Πολωνίας, ολοκλήρωσαν τις διαπραγματεύσεις για τους νέους κανονισμούς για τις NGT, οι οποίες διήρκησαν περισσότερο από ενάμιση χρόνο και διεξήχθησαν υπό τρεις προηγούμενες προεδρίες, δηλαδή την ισπανική, τη βελγική και την ουγγρική.
Αφορά την εξαίρεση των φυτών που προέρχονται από τη χρήση ορισμένων τεχνικών NGT από τους αυστηρούς κανονισμούς για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, δηλαδή τα λεγόμενα ΓΤΟ, υπό τους οποίους υπάγονταν έως τώρα. Δεν είχε νόημα, διότι – όπως υποστηρίζουν οι νομοθέτες της ΕΕ – οι διαφορές μεταξύ NGT και ΓΤΟ είναι τόσο σημαντικές που οι τεχνικές να ρυθμίζονταν με τον ίδιο τρόπο. Στη περίπτωση των ΓΤΟ περιλαμβάνει τη διασταύρωση ειδών και την εισαγωγή ολόκληρων “πακέτων” ξένων γονιδίων στα φυτά, παρόλο που οι γονιδιωματικές τεχνικές επιτρέπουν τόσο ακριβείς τροποποιήσεις που θα μπορούσαν να συμβούν στη φύση. Οι νέοι κανονισμοί επιτρέπουν την αύξηση της αντοχής των καλλιεργούμενων φυτών στις αλλαγές του κλίματος, όπως οι ξηρασίες ή οι πλημμύρες, καθώς και τη μείωση της χρήσης παρασιτοκτόνων και συνθετικών λιπασμάτων.
Η προτεινόμενη νομοθεσία διαιρεί τα φυτά NGT σε δύο κατηγορίες, οι οποίες θα υπόκεινται σε διαφορετικούς κανονισμούς. Η πρώτη είναι η NGT1, δηλαδή φυτά που έχουν υποστεί τόσο μικρές τροποποιήσεις, που είναι επίσης δυνατές να επιτευχθούν με συμβατικές μεθόδους, ενώ οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές απλά επιταχύνουν τη διαδικασία αυτή. Η δεύτερη ομάδα είναι η NGT2, δηλαδή φυτά, όπου έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 20 τροποποιήσεις, ένα τέτοιο αποτέλεσμα στη φύση θα ήταν μάλλον δύσκολο να επιτευχθεί.
Η πρώτη ομάδα θα εξαιρεθεί από τις διατάξεις για τα ΓΤΟ, ενώ η δεύτερη θα υπόκειται ακόμα σε περιορισμούς, και οι καλλιεργητές υποχρεούνται να διενεργούν εκτίμηση κινδύνου που σχετίζεται με την καλλιέργεια των φυτών και να αποκτούν έγκριση για να τα εισάγουν στην αγορά. Οι χώρες θα μπορούν να απαγορεύσουν την καλλιέργεια NGT2.
Το συμφωνημένο σχέδιο κανονισμού εξαιρεί επίσης τη χρήση των τεχνικών NGT στις βιολογικές καλλιέργειες.
Τα κράτη μέλη θα αρχίσουν τώρα διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μεταξύ άλλων για τους κανόνες διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και επισήμανσης NGT. Εδώ, όπως λέγεται στις Βρυξέλλες, οι συνομιλίες μπορεί να είναι πολύπλοκες, διότι υπάρχουν μόνο μερικές νέες γονιδιωματικές τεχνολογίες και όλες ανήκουν σε κάποιον. Συνήθως αυτά είναι πανεπιστήμια ή ερευνητικές μονάδες, οι οποίες τα αδειοδοτούν σε μεγάλες εταιρείες, και αυτές με τη σειρά τους παράγουν ήδη το τροποποιημένο σπόρο υλικό.
Αυτή τη στιγμή η αγορά κυριαρχείται από τέσσερις διεθνείς πολυεθνικές, ενώ τα κράτη της ΕΕ επιμένουν ότι η καλλιέργεια πρέπει να είναι ευρέως διαθέσιμη για τους αγρότες, και όχι να παραμένει στα χέρια μεγάλων κολοσσών. Γι’ αυτό στο σχέδιο κανονισμού γίνεται λόγος για τη δημιουργία μιας εμπειρογνωμονικής ομάδας για τις πατέντες NGT, και το έγγραφο υποχρεώνει την ΕΚ να ετοιμάσει έκθεση για τις επιπτώσεις της πατεντοποίησης, μεταξύ άλλων, στην καλλιέργεια και την ανταγωνιστικότητα του τομέα ένα χρόνο μετά τη θέση σε ισχύ των κανονισμών. Οι συνομιλίες θα ασχοληθούν επίσης με τους κανόνες σήμανσης των φυτών NGT, ιδιαίτερα αυτών που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία.
Σύμφωνα με πληροφορίες του PAP από πηγές της ΕΕ, παρόλο που τα κράτη της ΕΕ κατάφεραν να επιτύχουν συμφωνία σχετικά με περαιτέρω διαπραγματεύσεις, οι απόψεις των πρωτευουσών είναι διχασμένες. Στην Ευρώπη πρωτοπόρος στην καλλιέργεια φυτών με τη χρήση των NGT είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ στην ΕΕ υπάρχουν μερικές χώρες, τα λεγόμενα γεράκια, που θα ήθελαν να υιοθετήσουν τις βρετανικές μεθόδους, συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης χρήσης των NGT στην οργανική παραγωγή. Αυτά περιλαμβάνουν τη Σουηδία, τη Δανία και την Ισπανία.
Υπάρχουν επίσης χώρες σκεπτικές, στις οποίες ανήκουν – αν και για διαφορετικούς λόγους – μεταξύ άλλων η Γερμανία και η Αυστρία. Η σκεπτικιστική στάση της Αυστρίας οφείλεται στο ότι το κράτος αυτό είναι ηγέτης, που ευθύνεται για το 25% της βιολογικής παραγωγής στην ΕΕ, οπότε για οικονομικούς λόγους δεν θέλει να επιτρέψει την ένταξη των NGT στις καλλιέργειές της. Η σκεπτικιστική στάση της Γερμανίας βασίζεται σε πολιτικές αιτίες, επειδή το τοπικό υπουργείο Γεωργίας βρίσκεται ακόμα στα χέρια των Πράσινων, οι οποίοι αποστασιοποιούνται από τις NGT.
Στην Πολωνία το θέμα των NGT για χρόνια δεν ήταν θέμα συζήτησης. Ακόμη και το 2023 – μετά την παρουσίαση των σχεδίων κανονισμών από την ΕΚ – οι αρχές το εκτίμησαν αρνητικά. Το υπουργείο Γεωργίας πρόσφατα ανέλαβε το ζήτημα αυτό και οι κυβερνώντες είναι έτοιμοι για διαπραγματεύσεις.
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές αγροτικές οργανώσεις, όπως οι COPA και COGECA, είναι θετικά διατεθειμένες στις εργασίες, οι οποίες υπογραμμίζουν τη σημασία της νομοθεσίας για τη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας στην Ευρώπη και την αποκατάσταση της καινοτομίας. (14..03.2025)