go to the original language article
De hoorzittingen van de benoemde commissarissen zijn weliswaar gepland voor de periode van 4 tot 12 november, maar alleen voor de startdatum van de procedure kan men zeker zijn en in geen geval wanneer deze zal worden afgerond.
En dit omdat, kijkend naar wat er in het verleden in soortgelijke gevallen is gebeurd, vanaf de eerste toepassing van het hoorzittingsstelsel bij de verkiezing van de Commissie Santer in 1995 tot en met de verkiezing van de Commissie von der Leyen in 2019, de Europarlementsleden niet hebben geaarzeld om wegens onvoldoende bekwaamheid verschillende kandidaat-commissarissen af te wijzen, waardoor de verkozen voorzitters gedwongen werden hen te vervangen of hun portefeuille te wijzigen, en soms zelfs een “politieke beroering” teweegbrachten in de regeringen van de lidstaten.
Niemand kan dus weten wat er kan gebeuren tijdens de verplichte “ondervraging”, waaraan iedereen afzonderlijk door de Europarlementsleden moet worden onderworpen. Gezien het feit dat sommigen van hen niet alleen één maar meerdere commissies van het Europees Parlement zullen passeren, in een gezamenlijke vergadering, afhankelijk van de portefeuilles die zij moeten beheren.
Goedkeuring, vervanging of wijziging van de portefeuille
Afgelopen donderdag heeft de Juridische Commissie van het Europees Parlement aangekondigd dat alle 26 aangestelde commissarissen met succes de evaluatie van potentiële of werkelijke belangenconflicten in relatie tot hun respectieve portefeuille hebben doorstaan. Een noodzakelijke voorwaarde voor de aangestelde commissarissen om aan de hoorzittingen te kunnen deelnemen. Het betreft een vertrouwelijke procedure, die achter gesloten deuren is uitgevoerd en volgens informatie van het ANP-MPA geen gemakkelijke zaak was voor sommige kandidaat-leden van de nieuwe Europese Commissie, aangezien hun verklaringen als onvoldoende werden beoordeeld en er meer details werden gevraagd om alle relevante en beschikbare gegevens te evalueren en de leden van de Juridische Commissie tot conclusies te laten komen. Dit bleek ook uit de verklaring van de voorzitter van de betreffende commissie, een Europarlementariër uit Bulgarije en van de Renew Group, Ilhan Kyucyuk, na afloop van de procedure, die zei dat “vanuit procedureel oogpunt er enkele redelijke kritiek kan zijn op het bestaande juridische kader, dat we de gelegenheid zullen hebben om te analyseren en zo nodig wijzigingen voor te stellen”. De verklaringen van belangen die ter beoordeling zijn ingediend, zullen voor de start van de hoorzittingen op de speciale website worden geplaatst.
Tijdens de hoorzittingen hebben de Europarlementsleden het volste recht op hun vragen, terwijl er drie wegen zijn die ze kunnen volgen na afloop van de mondelinge en openbare hoorzitting en nadat zij de schriftelijke antwoorden van de kandidaat-commissarissen op een bijbehorende vragenlijst, die zij voor 22 oktober moeten hebben ingediend, hebben bestudeerd:
1e mogelijkheid: Hun goedkeuring geven voor de benoeming van alle 26 aangestelde commissarissen, zodat het proces kan doorgaan en de verkiezing van de nieuwe Europese Commissie zich kan voltrekken in de plenaire vergadering van 25-28 november in Straatsburg, waarna zij vanaf 1 december hun taken kunnen opnemen
2e mogelijkheid: Afwijzen vanwege onvoldoende bekwaamheid voor de functie van commissaris, één of meer, en de verkozen voorzitter, von der Leyen, dwingen om tot vervanging over te gaan. De afwijzing bindt de verkozen voorzitter niet, maar zij weet van tevoren dat als ze de regering van de lidstaat, die de (onbekwame) commissaris heeft voorgedragen, niet vraagt om een nieuwe persoon aan te stellen, zij de goedkeuring van haar nieuwe Commissie niet zal krijgen in de stemming die op plenair niveau voor alle aangestelde commissarissen zal plaatsvinden. Met de benoeming van een nieuw kandidaat-lid begint de hoorzitting opnieuw. De tijd die nodig zal zijn voor vervanging is onbekend, maar op basis van wat er in het verleden is gebeurd, verloopt de vervanging in een snel proces, aangezien er een nieuw persoon van bekend aanzien en (meestal) brede acceptatie wordt gekozen. Naar verwachting zal de nieuwe Europese Commissie pas eind 2024 of begin 2025 in functie kunnen treden (afhankelijk van het aantal afwijzingen).
3e mogelijkheid: Oordelen dat onvoldoende bekwaam voor het beheer van de portefeuille die hem/haar is toegewezen, maar wel in staat de functie van commissaris te vervullen. In dit geval dwingen zij mevrouw von der Leyen om de portefeuilles te herzien (te wisselen van portefeuille of de verantwoordelijkheden te wijzigen), om zo de bezwaren te milderen of zelfs volledig te voldoen aan de bezwaren die de Europarlementsleden tot deze beslissing hebben geleid. Na afloop van de hoorzitting voert iedere commissie van het Europees Parlement (of de commissies) twee stemmingen uit: één over de geschiktheid voor de functie van commissaris en één over de geschiktheid voor het beheer van de portefeuille.
Welke kandidaat-commissarissen door de Europarlementsleden zijn afgekeurd en om welke redenen
De Europarlementsleden hebben in overeenstemming met hun houding uit het verleden “afgekeurd” benoemde commissarissen zowel in de fase van het controleren van belangenconflicten in de Juridische Commissie als tijdens de hoorzittingen, waarbij zij zowel om vervanging als om wijziging van de portefeuille verzochten. Concreet:
Verkiezing van de Commissie Santer (1995-1999): Het stelsel van hoorzittingen voor leden van de Europese Commissie werd voor het eerst toegepast in 1995 bij de Commissie Santer, wier ambtstermijn voortijdig eindigde in 1999 met het aftreden van de hele Commissie vanwege “slecht management”. De kritiek van de Europarlementsleden richtte zich op het gebrek aan gespecialiseerde kennis van sommige kandidaten over de portefeuille die zij zouden overnemen, evenals op de vage antwoorden en hun onwil om beloften te doen, waarbij verwezen werd naar de collectieve besluitvorming op het niveau van het College van de Europese Commissie (vergadering van alle commissarissen). Dit leidde tot herhalingen van hoorzittingen voor sommige bevestigde commissarissen, zodat ze zich beter en grondiger konden voorbereiden en er vastgelegde toezeggingen gedaan konden worden, zelfs met de ondertekening van deze toezeggingen. Bijna een decennium moest er verstrijken voordat het gebruikelijke gebruik van ondertekende toezeggingen werd onderzocht (door de Commissie Economische en Monetaire Zaken van het Europees Parlement tijdens de hoorzitting van de toenmalige kandidaat-commissarissen Joaquín Almunia, Michel Barnier en Olli Rehn).
Afgezien van de kritische opmerkingen, werd gevraagd om de Ierse aangestelde commissaris, Pádraig Flynn, een andere portefeuille dan de oorspronkelijke (Werkgelegenheid en Sociale Zaken) toe te wijzen. Pádraig Flynn was met zijn ervaring in vele ministersposten in zijn land al sinds 1993 commissaris voor Werkgelegenheid, Arbeidsverhoudingen en Sociale Zaken, ook in de laatste Commissie Delors. Hij bleef in functie tot de gezamenlijke ontslagname van de Commissie Santer, evenals in de overgangsperiode onder leiding van de Spaanse Manuel Marín tot aan de verkiezing van de Commissie Prodi (1999-2004).
Verkiezing van 1e Commissie Barroso (2004-2009): De eerste keer dat het Europees Parlement druk uitoefende voor de vervanging van een benoemde commissaris tijdens de hoorzittingen van de kandidaten voor de eerste Commissie Barroso. Er wordt aan herinnerd dat het Europees Parlement zijn rol is begonnen te versterken tijdens de tussenliggende periode, dat wil zeggen na de institutionele veranderingen die volgden op de tumultueuze periode na het aftreden van de Commissie Santer en de ontwikkelingen op Europees niveau waarin de Commissie Prodi soms een voortrekkersrol speelde (invoering van de euro, overeenkomst over uitbreiding naar 25 leden van 15, enz.). Tijdens de eerste ambtstermijn van de commissie van de voormalige premier van Portugal, José Manuel Barroso, waren de eerste druktoepassingen gericht op de kandidatuur van de Italiaanse commissaris Rocco Buttiglione en de uitspraken die hij deed tijdens zijn hoorzitting, en vooral zijn opmerkingen over de “rol van vrouwen” en “homoseksualiteit” (dat het een zonde is). Meneer Buttiglione had toen gezegd dat het zijn persoonlijke opvattingen waren, die zijn werk niet zouden beïnvloeden. Echter, de Europarlementsleden van de bevoegde commissie vonden het niet overtuigend en stemden tegen zijn goedkeuring. José Manuel Barroso werd gedwongen om het Europees Parlement toen te vragen om de stemming in de plenaire vergadering uit te stellen en hij stelde daarop een nieuw algemeen voorstel voor, met twee nieuwe benoemde commissarissen en een verandering van portefeuille.
Concreet trok de Italiaanse regering de benoeming van Buttiglione in en verving hem door Franco Frattini, die uiteindelijk de portefeuille Justitie, Vrijheid en Veiligheid erfde. Letland trok de kandidatuur van Ingrida Udre in vanwege “mogelijke betrokkenheid bij politieke en juridische schendingen” en stelde Andris Piebalgs voor, die uiteindelijk werd goedgekeurd. Terwijl de portefeuille van de Hongaarse kandidaat-commissaris László Kovács werd gewijzigd vanwege kritiek op zijn gebrek aan voorbereiding en kennis van zijn toekomstige portefeuille (Energie) en uiteindelijk de portefeuille Belastingen en Douane-unie kreeg toegewezen.
Verkiezing van 2e Commissie Barroso (2009-2014): In het middelpunt van kritiek van de Europarlementsleden stond de kandidaat-commissaris van Bulgarije, Rumiana Zheleva, vanwege haar “zakelijke transacties”, terwijl tijdens de hoorzitting haar “vermogen” om haar portefeuille te beheren (Humanitaire Hulp) werd betwist. De Bulgaarse regering trok haar kandidatuur in en stelde Kristalina Georgieva voor. Mevrouw Georgieva bleef in de volgende Commissie onder leiding van Jean-Claude Juncker, werd vicevoorzitter met verantwoordelijkheid voor Economische Planning en de Europese begroting, en is momenteel hoofd van het IMF.
Verkiezing van de Commissie Juncker (2014-2019): In 2014 verwierp de Commissie Milieu, Volksgezondheid en Voedselveiligheid en de Commissie Industrie, Onderzoek en Energie tijdens een gezamenlijke zitting de kandidatuur van de commissaris van Slovenië, Alenka Bratušek. Ze stelde dat de aangestelde commissaris en vicevoorzitter voor de Energie-unie “slechte kennis van de portefeuille” had, terwijl er morele bezorgdheid werd geuit over haar benoeming als aangestelde commissaris door een regering onder haar leiding (mevrouw Bratušek was de premier van het land). Slovenië trok haar kandidatuur in en benoemde Violeta Bulc, die het mandaat van commissaris voor Transport op zich nam.
Daarnaast ontving de Hongaarse kandidaat-commissaris Tibor Navracsics goedkeuring, maar niet voor de oorspronkelijk voorgestelde portefeuille, omdat de Europarlementsleden kritiek hadden op de toewijzing van verantwoordelijkheden met betrekking tot burgerschap vanwege zijn nauwe banden met de Hongaarse premier. Zijn aanvankelijke portefeuille betrof Onderwijs, Jeugd, Cultuur en Burgerschap, en na druk werd de bevoegdheid voor burgerschap overgedragen aan een andere commissaris door de verkozen president Juncker om goedkeuring te krijgen van het Europees Parlement in de daaropvolgende stemming. Er moet worden herinnerd dat de stemming voor de benoeming van commissarissen een enkele is en plaatsvindt voor alle leden van de Europese Commissie na succesvolle afronding van de hoorzittingen.
Verkiezing van 1e Commissie von der Leyen (2019-2024): In 2019 wordt het jaar geschat waarin het Europees Parlement zijn groeiende macht toonde in de controle over de samenstelling van de toekomstige Europese Commissie. Voor het eerst keurde de Juridische Commissie (JURI) de verklaringen van financiële belangen van de aangestelde commissaris voor Transport, Rovana Plumb (Roemenië) en de aangestelde commissaris voor Nabuurschap en Uitbreiding, László Troscsányi, niet goed. Zelfs na persoonlijke verschijningen (zoals voorzien) keurde de Juridische Commissie hun algemene verklaringen van belangen niet goed, wat volgens het EU-recht en de regels van het Europees Parlement hen niet toestaat om door te gaan in de procedure van hoorzittingen en hun verbiedt om enige positie in het College van Commissarissen aan te nemen. Ze werden vervangen door Adina Vălean (Roemenië) en Oliver Várhelyi, die uiteindelijk de goedkeuring en stem van de Europarlementsleden kregen en de respectievelijke portefeuilles op zich namen.
Daarnaast verwierpen in 2019 de Commissie Interne Markt en Consumentenbescherming en de Commissie Industrie, Onderzoek en Energie van het Europees Parlement de keuze van de Franse regering om Sylvie Goulard, die belast zou worden met de portefeuille van de Interne Markt, vanwege “verschillende beschuldigingen die verband houden met haar vorige politieke werk” (ze was Europarlementariër). Frankrijk verving haar door Thierry Breton, die uiteindelijk bevestiging van het Europees Parlement ontving. Meneer Breton trad aan het begin van september vorig jaar af uit de Commissie, waarbij hij impliciet aangaf dat voorzitter von der Leyen de Franse regering vroeg om zijn mandaat niet te verlengen in ruil voor een betere portefeuille in dat land in de volgende Commissie. Frankrijk gaat de hoorzittingen van de komende dagen tegemoet met de voormalige minister van Buitenlandse Zaken, Stéphane Séjourné, als aangestelde commissaris en uitvoerend vicevoorzitter.
Verkiezing van de 2e Commissie von der Leyen (2024-2029): In Brussel is het een publiek geheim dat na de hoorzittingen van de leden van Commissie Juncker, maar vooral na de hoorzittingen van de leden van de Commissie von der Leyen, duidelijk werd dat het soms een “uiterst gepolitiseerde aanstellingsprocedure” betreft. Ook werden de moeilijkheden van het Europees Parlement duidelijk om de bekwaamheid van de aangestelde commissarissen uitvoerig te onderzoeken en soms het resultaat te onderbouwen, bijvoorbeeld van de controle van de financiële belangenverklaringen, om te bepalen of er persoonlijke (potentiële) belangen zijn die in strijd kunnen zijn met diegene die de aangestelde commissarissen vanuit hun positie behartigen en verdedigen.
De timing van de hoorzittingen is niet toevallig bepaald
Gezien hierboven blijft het nog onduidelijk welke voorgestelde leden van de nieuwe Commissie von der Leyen een sterke klap zullen krijgen, en of er uiteindelijk grond, reden of zelfs een voorval zal worden gevonden voor een (nog) “klap” van de Europarlementsleden, om alle betrokken partijen te bevestigen dat het Europees Parlement zijn macht en rol behoudt ten opzichte van de verantwoording van de Europese Commissie aan de Europarlementsleden.
Ook vermelden bronnen in Brussel aan het ANP-MPA dat de timing van de hoorzittingen niet toevallig is vastgesteld door de Conferentie van Voorzitters van het Europees Parlement (voorzitter van het Europees Parlement en leiders van politieke fracties) na overleg met voorzitters van de commissies. Als voorbeeld wijzen ze erop dat op de laatste dag van de hoorzittingen (12 november) de hoorzitting is gepland van zes (6) benoemde vicevoorzitters van de nieuwe Commissie, namelijk de Fransen, Stéphane Séjourné (Welvaart en Industriële Strategie), de Estse, Kaja Kallas (Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid), de Italiaan, Raffaele Fitto (Cohesie en Hervormingen), de Spaanse, Teresa Ribera Rodríguez (Schone, Eerlijke en Concurrerende Transitie), de Finse Henna Virkkunen (Technologische Soevereiniteit, Veiligheid en Democratie) en de Roemeense Roxana Mînzatu (Mensen, Vaardigheden en Bereidheid). De hoorzitting van de aangestelde commissaris voor “Duurzame Vervoer en Toerisme” is gepland voor maandag 4 november door de Commissie vervoer, in aanwezigheid van leden van de Commissie milieu.
Dezelfde bronnen verzekeren het ANP-MPA dat “buiten het feitelijke ‘politieke’ of ‘inhoudelijke’ bericht dat de Europarlementsleden tijdens deze hoorzittingen willen sturen”, de hoorzittingen van de aangestelde commissaris uit Oostenrijk, Magnus Brunner, die wordt voorgesteld voor de portefeuille “Binnenlandse Zaken en Migratie”, na de laatste ontwikkelingen in het Europese migratiebeleid, maar ook van de aangestelde Deense commissaris, Dan Jørgensen, die de portefeuille “Energie en Huisvesting” krijgt, twee onderwerpen die alle lidstaten bezighouden en waarop op Europees niveau al is beslist dat er initiatieven moeten worden genomen.
Voorlopig zijn de teams van beide partijen, zowel van de Europarlementsleden als van de aangestelde commissarissen, in een hectisch ritme (en uitputtende zoektocht op internet) om zich voor de mogelijke “slagen” tijdens de hoorzittingen voor te bereiden.
Chrysostomos Bikatzik