go to the original language article
Iedereen kent wel het verhaal van Europa, de jonge prinses die door Zeus uit het oude Fenicië werd ontvoerd en naar het continent werd gebracht dat haar naam draagt. Maar hoeveel mensen weten dat er in het hart van het oude Macedonië een zeer … Europese stad uit de oudheid bestond, namelijk Europo, dat nu binnen de grenzen van de regionale eenheid Kilkis ligt?
„Europo was een belangrijke stad in het oude Bottiæa, slechts 18 km van de hoofdstad van het Macedonische rijk, Pella, verwijderd. Het was de ‘Stad van de Europeanen’, volgens een inscriptie uit het einde van de 2e eeuw v.Chr. op een erevoetstuk voor de proconsul Marcus Minucius Rufus. De Romeinse ambtenaar die ons wordt geïntroduceerd door deze inscriptie is ons niet onbekend. We kennen hem ook uit Rome, omdat hij de provincie Macedonië en vooral Europo hielp niet in handen te vallen van Gallische en andere stammen.
Ter ere van hem werd daarom in de stad die hij beschermde een standbeeld opgericht waarvan een deel van de basis met de inscriptie is bewaard gebleven. Samen met andere objecten presenteren we dit in het Nationaal Archeologisch Museum (NAM),” verklaart Giorgia Stratouli, hoofd van de Eforia van Oudheden (EFA) Kilkis aan APE-MPE.
De tentoonstelling, die zal duren tot zondag 16 maart 2025 (er kan mogelijk een verlenging komen), vindt plaats in het kader van de succesvolle organisatie van de NAM ‘Museum Meetingen in het Nationaal’, en is de tweede ‘Ontmoeting’ – de eerste was de presentatie van de loden orakelplaatjes van Dodoni. Bij deze tentoonstelling worden voor het eerst in Athene oudheden uit het oude Europo tentoongesteld, een bloeiende stad in het hart van het Macedonische rijk, met bekende burgers bij de Panhelleense heiligdommen, prominente leden van de Macedonische aristocratie en een sterk herkenbare identiteit voor de moderne samenleving, de geboorteplaats van Seleukos I, een van de belangrijkste opvolgers van Alexander de Grote.
Wat weten we echter over de stad die deze zo karakteristieke naam draagt? „Volgens de mythologie staat Europo in genealogische verbinding met de gelijknamige held van de Macedoniërs, Europo, zoon van Makedon en Oreithyia, dochter van Cecrops. Etymologisch betekent het woord Europo ‘breed’, wat mogelijk de morfologie van het gebied in de vallei van de brede en bevaarbare Axios en in de schaduw van het beboste Paiko weerspiegelt. De etymologische relatie met de naam van ons continent is natuurlijk duidelijk,” meldt G. Stratouli over de stad die tegenwoordig twee merknamen draagt: de naam Europo en Seleukos I Nikator, de stichter van de Seleucidische dynastie en protagonist van de Hellenistische Oikoumene.
„We weten van Thucydides dat de stad in de klassieke tijd zeer sterke muren had, die het in 429 v.Chr. beschermden tegen een aanval van de Thracische koning Sitalces. Het was al een belangrijke stad en floreerde in de Hellenistische periode, en bleef ook later, in de 2e en 1e eeuw v.Chr., in bloei, hoewel het te maken kreeg met opeenvolgende vijandelijke invallen. Dit komt omdat Europo zich op een zeer strategische locatie bevond, in de vallei van de ooit bevaarbare Axios, die uitmondde in de Golf van Thessaloniki. Zoals we ook in de tentoonstelling met voorwerpen en wandpanelen hebben weergegeven, zijn in Europo grafmonumenten uit de 4e eeuw v.Chr. van Attisch marmer gevonden. Uit de typologie van de vormen en hun bewerking blijkt dat het geïmporteerde producten zijn. Als de zee en vervolgens de rivier er niet waren geweest, zou het dan gemakkelijk zijn geweest om marmer dat tonnen weegt, te verplaatsen van Attica naar het noorden?”, merkt G. Stratouli op aan APE-MPE over het belang van een stad die zich in de oudheid zo dicht bij de Axios en de hoofdstad van het Macedonische rijk, Pella (een ooit belangrijke haven), bevond.
„De rijk aan metalen bijgiftige grafmonumenten van Europo uit de vroege Hellenistische periode (eind 4e – begin 3e eeuw v.Chr.), die in de jaren ’90 onder leiding van archeoloog Thomi Savvopoulou zijn opgegraven, zoals de Hellenistische grafheuvel van Mesia met een grafcomplex bestaande uit een monumentaal kistvormig graf en een Macedonisch graf, dat in 2020-2021 door een opgravingsteam onder leiding van Giorgia Stratouli aan het licht kwam en ooit tot het land van Europo behoorde, zijn indirect bewijs dat weinigen burgers van het oude Europo economische welvaart hadden, zoals degenen die als Europeanen worden aangeduid in heiligdommen van Larisa en het Peloponnesische Argos in de 4e en 3e eeuw v.Chr., maar ook bekende personen zoals Machatas uit Europo, die wordt vermeld in de lijst van theorodoroi van het Orakel van Delphi, dat hij met zijn familie had bezocht en bijzondere eer geniet vanwege zijn hoge sociale positie, „verklaart de gesprekspartner van APE-MPE.
„Bovendien kwam Seleukos I Nikator, stichter van de Seleucidische dynastie en protagonist van de Hellenistische Oikoumene die volgens historicus Arrianus de belangrijkste opvolger van Alexander de Grote was en die naast vele andere steden onder meer Dura-Europos aan de Eufraat stichtte in een gebied dat veel lijkt op zijn geboorteplaats, uit Europo, vermeldt G. Stratouli naar aanleiding van de tentoonstelling in het NAM, waar naast vondsten uit het Archeologisch Museum van Kilkis, dat momenteel wordt opgewaardeerd, twee 10-minuten durende video’s worden gepresenteerd, geproduceerd door de EFA Kilkis, waarvan de ene is gewijd aan de historische reis van Seleukos met de titel „Seleukos I Nikator. Van Europo naar de Hellenistische Oikoumene” en de andere, met de titel „Stad van de Europeanen”, aan het archeologische terrein van Europo.
„In de tentoonstelling probeerden we het belang van de oude stad te laten zien en de mogelijkheid van haar bijdrage aan de toeristische ontwikkeling van Centraal-Macedonië aan te tonen. We hebben nog maar een heel klein deel van de oude stad en haar begraafplaatsen opgegraven. Het zou geweldig zijn als het onderzoekdoorging. De stad, die in de 10e eeuw v.Chr. begon te ontstaan, dat wil zeggen in de Vroege IJzertijd, was welvarend in de klassieke en Hellenistische en Romeinse periode, voornamelijk vanwege haar strategische ligging, die de handelsroutes van de Egeïsche Zee naar het Balkan binnenland beheerste, evenals de vruchtbare vallei van de Axios die de mogelijkheden bood voor de ontwikkeling van niet alleen granen, wijnbouw en olijfbomen, maar ook veeteelt. Zelfs vandaag de dag is de veeteelt in het gebied van Kilkis welvarend. En laten we niet vergeten dat Kilkis een gebied is dat rijk is aan minerale grondstoffen,” benadrukt de archeoloog.
De huidige open archeologische site, met een oppervlakte van 21 hectare, omvat een deel van de Romeinse en vroegchristelijke begraafplaats van Europo, waarin verschillende soorten grafmonumenten zijn bewaard gebleven, waaronder monumentale bakstenen gewelfde graven die opvallen. Er is een „Informatiecentrum voor het Oude Europo” dat bezoekers gedetailleerd informeert over de geschiedenis van deze belangrijke stad en haar afstammeling, Seleukos I Nikator. Ten zuiden van de georganiseerde archeologische site strekken zich begraafplaatsen uit van verschillende periodes. Bovendien betreft een van de zes spannende routes die de EFA Kilkis aanbeveelt de „Stad der Europeanen” (https://www.efa-kilkis.gr/routes/anakalyptontas-tin-periochi-tis-aristokratikis-evropou-tis-polis-ton-evropaion/).
Opgemerkt moet worden dat bij de eerste presentatie van de archeologische route „De ontvoering van Europa. Een reis van de mythe naar de grond van een onbekende oude stad”, op 22/2, Dr. Giorgia Stratouli de tentoonstelling „Stad van de Europeanen” zal leiden, terwijl het evenement zal worden verrijkt met muziek uit de oudheid door Thanasis Kleopas en Theodoros Koumartzis, uitvoerders van de muziekgroep Seikilo Ancient World Music. De twee andere evenementen vinden plaats op 8 en 22 maart, eveneens op zaterdag, om 13.00 uur. Bij alle drie de presentaties zullen archeologen van het NAM en de EFA Kilkis de bezoekers verwelkomen in de museumzalen en samen met hen de oorsprong van de mythe van Europa zoeken, van het oostelijke Middellandse Zeegebied van de Bronstijd tot het oude Macedonische rijk. (23/2/2025)