go to the original language article
Brussel (dpa) – Ondanks waarschuwingen van de EU heeft de Amerikaanse president Donald Trump nieuwe invoerheffingen op staal- en aluminiumproducten ingevoerd. Het antwoord uit Brussel volgt snel. Is dit nu het begin van de gevreesde handelsoorlog tussen Europa en de Verenigde Staten?
Wat is er precies woensdagochtend gebeurd?
Om 5.01 uur Midden-Europese tijd liet Trump nieuwe tarieven van 25 procent op de invoer van staal- en aluminiumproducten in de VS van kracht worden. Al ongeveer een uur later kondigde de EU tegenmaatregelen aan. Vanaf 1 april worden daarom weer EU-extra heffingen op de invoer van Amerikaanse producten zoals bourbon whisky, videospelconsoles, boten en pindakaas van kracht. De tariefvoet moet deels 50 procent bedragen – bijvoorbeeld voor motorfietsen, zoals gebouwd door de bekende fabrikant Harley-Davidson in de VS.
De plannen van de voor de EU-handelspolitiek verantwoordelijke Europese Commissie voorzien er bovendien in om vanaf medio april in overleg met de lidstaten nog tal van andere importen met tegenheffingen te belasten. Ze moeten bedrijven treffen die Amerikaanse landbouwproducten zoals gevogelte, rundvlees, bepaalde zeevruchten, noten, eieren, zuivelproducten, suiker en groenten in de EU verkopen. Bovendien zullen er ook EU-extra heffingen komen op andere industriële producten zoals textiel, lederwaren, huishoudelijke apparaten, gereedschappen, kunststoffen en houtproducten. De tariefvoet zou 25 procent kunnen bedragen.
Wat betekent het douanegeschil voor economie en banen?
Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen ziet aanzienlijke gevaren. Concreet voorspelt ze stijgende prijzen, problemen in toeleveringsketens en het risico van baanverlies. «Tarieven zijn belastingen. Ze zijn slecht voor bedrijven en nog slechter voor de consument», zegt ze.
Economen delen deze visie. De toenemende onzekerheid heeft een negatieve invloed op de investeringen van bedrijven en de economie in het algemeen, analyseert Samina Sultan van het Instituut voor de Duitse Economie (IW). «Dit zou ook banen aan beide zijden van de Atlantische Oceaan in gevaar kunnen brengen.»
Welke producten kunnen duurder worden?
In principe alle producten die door de tarieven worden getroffen. «Hoeveel duurder hangt af van de vraag daarna of of ze makkelijk vervangen kunnen worden door equivalente producten uit Europa», legt econoom Sultan uit. Bij spijkerbroeken schat de Duitse modevereniging de gevolgen bijvoorbeeld als beperkt in. Op de markt hier spelen producten die rechtstreeks uit de VS komen geen grote rol, zegt een woordvoerster. De belangrijkste productielanden zijn China, Bangladesh en Turkije.
Is dit nu het begin van een grote Europees-Amerikaanse handelsoorlog?
Dat hangt waarschijnlijk vooral van Donald Trump af. Thomas Gitzel, hoofdeconoom van VP Bank in Liechtenstein, ziet het gevaar van een escalerende spiraal. In tegenstelling tot het handelsconflict tussen de EU en de VS tijdens Trumps eerste ambtstermijn zouden de Amerikaanse strafmaatregelen slechts de aanzet kunnen zijn tot een hele reeks van tarieven. «Een wereldwijde handelsoorlog neemt dus langzaam vorm aan», zegt hij. Trump heeft al aangekondigd ook nieuwe tarieven te willen opleggen op auto’s en andere goederen uit de EU.
Als gevolg van verhoogde Amerikaanse tarieven tegen China kunnen bovendien goederen uit het Verre Oosten steeds meer naar Europa stromen, zegt Rolf Langhammer, econoom aan het Kiel Instituut voor Wereldeconomie (IfW). «Er is te vrezen dat er een negatieve somspel ontstaat, waarbij iedereen verliest.»
Hoe gaat het nu verder?
Voorzitter van de commissie von der Leyen benadrukt dat de EU bereid is om te onderhandelen. «We zijn overtuigd dat het in een wereld vol geo-economische en politieke onzekerheden niet in ons gezamenlijk belang ligt om onze economieën met dergelijke tarieven te belasten», zegt ze.
Wat zou de EU Trump kunnen aanbieden?
Volgens de inschatting van de Europese Commissie zouden de Europese Unie en Trump bijvoorbeeld een nieuwe deal kunnen sluiten om de export van Amerikaans LNG (liquefied natural gas) uit te breiden. Bovendien zou het mogelijk zijn om meer militaire technologie en landbouwproducten uit de VS te importeren en de invoerrechten op Amerikaanse auto’s te verlagen. Deze lagen recentelijk met tien procent aanzienlijk hoger dan het Amerikaanse tarief van 2,5 procent.
Wat zijn de drukkingsmiddelen van de EU?
De extra-heffingen van de EU zouden sommige Amerikaanse bedrijven aanzienlijk kunnen treffen. Trump had al in zijn eerste ambtstermijn van 2017 tot 2021 speciale heffingen op de invoer van staal- en aluminiumproducten ingevoerd en dat «met belangen van de nationale veiligheid» beargumenteerd. De EU reageerde destijds al met vergeldingsheffingen op Amerikaanse producten zoals bourbon-whisky en motorfietsen – en fabrikanten zoals Harley-Davidson klaagden over negatieve gevolgen.
Men probeert de VS daar te treffen waar het pijn doet, zei een EU-ambtenaar woensdag in Brussel. Dat betekent dat men een lijst van producten heeft die een hoge iconische en symbolische waarde hebben. Om zo veel mogelijk politieke druk op te bouwen, worden bovendien producten in het vizier genomen die afkomstig zijn uit de thuisbasis van invloedrijke partijvrienden van Trump. Zo zouden er bijvoorbeeld nieuwe EU-heffingen op sojabonen komen, die onder andere in Louisiana, de thuisstaat van de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Mike Johnson, worden geproduceerd.
Waarom voert Trump de tarieven eigenlijk in?
Trump wil de VS als productielocatie versterken en handelsdeficieten verminderen. Voor hem is het bijvoorbeeld een doorn in het oog dat Europese bedrijven aanzienlijk meer goederen in de VS verkopen dan Amerikaanse bedrijven in de EU. Dat betreft vooral Duitsland: Duitse exporteurs verkochten in 2024 goederen ter waarde van 161,4 miljard euro in de VS, goed voor tien procent van alle Duitse exporten. Omgekeerd werden in 2024 goederen ter waarde van 91,4 miljard euro uit de VS geïmporteerd. Het gevolg was een Duits recordoverschot in de handel van ongeveer 70 miljard euro met de VS.
De Europese Commissie argumenteert dat de VS echter meer diensten in de EU verkopen dan omgekeerd. Rekening houdend met zowel goederen als diensten was er in 2023 slechts sprake van een gering overschot van 48 miljard euro. Dat komt overeen met drie procent van de totale handel tussen de VS en de EU. (12 maart)