Agencija EU za osnovna prava je zabrinuta zbog izmjene Ustava Slovačke

Beč/Bratislava – Agencija EU za osnovna prava (FRA) izrazila je u utorak zabrinutost zbog nedavne promjene Ustava Slovačke Republike. Novela uvodi odredbe koje bi mogle biti u suprotnosti sa zajedničkim vrijednostima i pravnim obavezama na kojima je zasnovana Evropska unija, navodi se u saopštenju za javnost FRA sa sjedištem u Beču objavljenom na njenoj zvaničnoj stranici, javlja TASR.

„Ustavne promjene predstavljaju rizik za ugrožavanje načela jednakosti, ljudskog dostojanstva i poštovanja osnovnih prava utvrđenih Paktom o osnovnim pravima EU, kao i obaveza koje su članice preuzele u Ugovoru o Evropskoj uniji,“ konstatuje FRA.

Tri konkretne zabrinutosti o Slovačkoj

U tom kontekstu FRA je izrazila tri konkretne zabrinutosti. Novela predviđa da dijete mogu usvojiti samo bračni parovi, a to su muškarac i žena koji su u braku ili su u drugom pravno priznatog odnosu. Prema FRA, to predstavlja prijetnju osnovnim pravima parova istog pola, na primjer, ograničava njihovo pravo na osnivanje porodice i njihovu slobodu kretanja time što otežava slobodno kretanje porodice unutar EU.

Novela priznaje samo „biološki određeni pol muškarca i žene“, što prema FRA diskriminiše transrodne, nebinarnu, rodno raznolike i interseksualne osobe i može dovesti do diskriminacije i kršenja njihovih osnovnih prava.

FRA ima primjedbe i na zahtjev za saglasnost roditelja za učešće djeteta na časovima seksualnog obrazovanja. Konstatuje da „u vremenu kada je nasilje i uznemiravanje LGBTIQ+ osoba širom EU učestalo, takva ograničenja mogu otežati školama pružanje objektivnih, pouzdanih i uzrastu primjerenih informacija“.

FRA je podsjetila da prilikom ulaska u EU članice su slobodno i dobrovoljno preuzele obavezu prema zajedničkim vrijednostima utvrđenim članom 2 Ugovora o EU, kao što su poštovanje ljudskog dostojanstva, slobode, demokratije, jednakosti, vladavine prava i poštovanje ljudskih prava. Ustavne promjene koje bi mogle ograničiti jednakost ili druga osnovna prava dovode u pitanje ove zajedničke vrijednosti i mogle bi oslabiti njihovu zaštitu širom EU. Ovaj razvoj je posebno zabrinjavajući u vezi sa pravima LGBTIQ+ osoba.

Venecijanska komisija Savjeta Evrope u svom stavu od 24. septembra ukazala je na to da promjene koje se tiču „nacionalnog identiteta“, posebno kada je riječ o „osnovnim kulturnim i etičkim pitanjima“, ne bi trebale pružati razloge za diskriminatorno postupanje i moraju biti u skladu sa obavezama države prema Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima (ECHR) i pravom EU. (7. oktobra)