go to the original language article
Jana Poczobut, kćerka zatvorenog novinara u Bjelorusiji Andrzeja Poczobuta, u ime oca je u utorak u Evropskom parlamentu u Strasbourgu preuzela Nagradu Saharov za slobodu misli 2025. S druge strane, u ime zatvorene gruzijske novinarke Mzii Amaglobeli nagradu je preuzela druga novinarka, Irma Dimitradze.
Poczobuta je za nagradu nominirala frakcija Evropske narodne partije, kojoj pripadaju Platforma Obywatelska i Polskie Stronnictwo Ludowe, kao i frakcija Evropskih konzervativaca i reformista, kojoj pripada Prawo i Sprawiedliwość. Pobjednike je u oktobru izabrala Konferencija predsjednika Evropskog parlamenta, u čiji sastav ulaze predsjednica Evropskog parlamenta Roberta Metsola i lideri političkih grupa.
– Velika je čast stajati ovdje danas i primiti ovu nagradu u ime oca. Već skoro pet godina moja porodica živi u tišini i neizvjesnosti, bez osobe koju volimo. Danas želim izraziti duboku zahvalnost Evropskom parlamentu za sjećanje na njega – i za sjećanje na sve porodice koje žive s istim neodgovorenim pitanjima – rekla je Jana Poczobut u Evropskom parlamentu.
Dimitradze je pročitala govor Mzii Amaglobeli upućen europarlamentarcima. – Primam (ovu nagradu) u ime svojih kolega i kolegica novinara koji se danas u Gruziji bore za očuvanje novinarstva. Rade neumorno kako biste mogli čuti glas otpora gruzijskih građana i kako istina ne bi bila ušutkana – naglasila je.
Amaglobeli se u svom pismu osvrnula i na vlasti Gruzije. – Ovaj režim je nemilosrdan (…). Uništava slobodno novinarstvo, ukida opozicione političke stranke i zatvara njihove lidere, efikasno demontira nevladine organizacije, a osobe koje u njima rade proglašava stranim agentima (…). Ipak, nije uspio ušutkati proteste – napisala je.
Andrzej Poczobut, novinar i aktivista poljske manjine u Bjelorusiji, uhapšen je u martu 2021. godine, a 8. februara 2023. godine osuđen je za „djelatnost štetnu za interese države” (između ostalog za to što je napad Saveza Socijalističkih Republika Sovjetskih na Poljsku 1939. godine nazvao agresijom te za materijale koji dokumentuju proteste 2020. godine) na osam godina kaznene kolonije sa pooštrenim režimom.
Poljska od vlasti Bjelorusije traži oslobađanje Poczobuta i drugih političkih zatvorenika.
Mzia Amaglobeli je gruzijska novinarka i šefica nezavisnih informativnih portala Batumelebi i Netgazeti. Uhapšena je u januaru ove godine zbog učešća u antirežimskim protestima u Gruziji. U augustu je osuđena na dvije godine zatvora.
Smatra se prvom političkom zatvorenicom u Gruziji od sticanja nezavisnosti zemlje. Kao braniteljica slobode govora Amaglobeli postala je simbol prodemokratskog protestnog pokreta u Gruziji, koji se protivi vladavini proruske stranke Gruzińskie Marzenie nakon parlamentarnih izbora iz oktobra 2024. godine, za koje opozicija tvrdi da su bili falsifikovani.
Nagrada koja nosi ime Andrieja Sacharowa, ustanovljena 1988. godine, najviše je priznanje Evropske unije u oblasti ljudskih prava. Dodjeljuje se osobama i organizacijama zaslužnim za odbranu slobode govora, ljudskih prava i demokratije. Među dosadašnjim laureatima su, između ostalih, bivši predsjednik Južnoafričke Republike koji je doveo do ukidanja aparthejda Nelson Mandela, organizacija Reporteri bez granica (RSF), vođa antikremaljske opozicije u Rusiji Aleksiej Nawalny i aktivista za prava ujgurske manjine u Kini Ilham Tohti.
Poslanici Evropskog parlamenta već su usvojili nekoliko rezolucija kojima osuđuju represije u Bjelorusiji. U njima zahtijevaju oslobađanje političkih zatvorenika (njihov broj se procjenjuje na više od 1000), osuđuju saučesništvo predsjednika Aleksandra Łukaszenki u ratu Rusije protiv Ukrajine te pozivaju na pooštravanje sankcija i podršku bjeloruskim demokratskim snagama, nezavisnim medijima i borcima za ljudska prava.
Što se tiče Gruzije, koja je od 2023. godine zemlja kandidat za članstvo u Evropskoj uniji, europarlamentarci su u rezolucijama odlučno osudili nazadovanje demokratije u toj zemlji i represivne propise (kao što je zakon o „stranim agentima”), napade na slobodu govora i štampe te represije prema mirnim protestima. Također su pozvali da se ponovo održe izbori iz oktobra 2024. godine, na kojima je pobjedu proglasila vladajuća stranka Gruzińskie Marzenie. (16.12.2025)