go to the original language article
Plani për forcimin e mbrojtjes së Evropës u prezantua sot në Bruksel nga Komisioni Evropian, i cili e quajti planin shumë të pritur “Libri i Bardhë” që përshkruan mjete të veçanta ligjore dhe financiare për mbështetjen e investimeve mbrojtëse të vendeve anëtare.
Siç deklaroi një zyrtar, “është një plan ambicioz për paketën e mbrojtjes që ofron leverazh financiar në dispozicionin e menjëhershëm të vendeve anëtare të BE-së për të rritur ndjeshëm investimet mbrojtëse dhe kapacitetet mbrojtëse”.
Qëllimi i planit është të nxisë dhe të lehtësojë vendet anëtare të shpenzojnë më shumë në mbrojtjen e tyre, të krijohen partneritete dhe drejtimet efektive. Rritja e financimit të mbrojtjes së Evropës, sipas një zyrtari evropian, do të thotë një kontribut më i madh në sigurinë transatlantike, mbështetje për Ukrainën dhe gatishmëri për sfida të sigurisë dhe ndryshim të balancave, duke vënë në fokus vende si Rusia, Kina, rajone si Lindja e Mesme -Afrika, por edhe kërcënimet hibride dhe lëndët e para kritike.
Fushat dhe objektivat e investimeve
Ekziston një rezervuar i madh investimesh në mbrojtje si mbrojtja kundërajrore dhe kundërraketore, sisteme artilerie, municione dhe raketa, avionë pa pilot dhe sisteme përballimi të avionëve pa pilot, mobilitet ushtarak, luftë kibernetike, objektiva strategjikë, kapacitete luftarake dhe mbrojtje e infrastrukturës kritike. Siç shpjegoi një zyrtar gjatë prezantimit të detajeve teknike të planit për forcimin e mbrojtjes së Evropës, objektivat janë Ukraina dhe mbështetja e saj ushtarake në terren, pas ndryshimit të qëndrimit të SHBA-së. Forcimi i marrëdhënies BE-NATO, partneritetet e BE-së me Britaninë, Kanadanë, Norvegjinë, Japoninë dhe Australinë. Gjithashtu, krijimi i një industrie të fortë dhe novatore evropiane, pra mbështetje për forcimin e mbrojtjes, nënshkrimi i kontratave për blerjen e shpejtë të aftësive të nevojshme, mbështetje për adoptimin e shpejtë të Programit Evropian të Industrisë së Mbrojtjes, shfaqja e lojtarëve të rinj mbrojtës, mbështetje për investimet në teknologji si AI dhe rrugëtimin evropian për përshpejtimin e transformimit të inovacionit në mbrojtje, por edhe krijimin e një tregu pan-evropian të pajisjeve mbrojtëse.
Objektivat kryesore, gatishmëria deri në 2030
Plani ReArm Europe është dizajnuar për të shfrytëzuar të gjitha mjetet e disponueshme menjëherë dhe për të mobilizuar deri në 800 miliardë euro për investime mbrojtëse. Për të arritur këtë, plani përfshin: a) Çlirimin e përdorimit të financimit publik në mbrojtje në nivel kombëtar. b) Një mjet të ri të posaçëm për veprim të sigurisë për Evropën -SAFE- për realizimin e investimeve mbrojtëse urgjente dhe masive përmes prokurimeve të përbashkëta.
“Veprimi për sigurinë në Evropë – SAFE”
Një nga iniciativat më të rëndësishme të planit është një mjet i ri financiar i quajtur “Veprimi për sigurinë në Evropë – SAFE” që do t’u ofrojë vendeve anëtare kredi deri në 150 miliardë euro që do të mbështeten nga buxheti i BE-së. Kjo do të ndihmojë vendet anëtare të forcojnë kapacitetet e tyre mbrojtëse përmes prokurimeve të përbashkëta. Përveç kësaj, “prokurimet e përbashkëta do të sigurojnë ndërveprueshmëri për forcat e armatosura të vendeve anëtare dhe parashikueshmëri për industrinë evropiane të mbrojtjes, do të reduktojë kostot dhe do të krijojë shkallën e nevojshme për forcimin e bazës industriale mbrojtëse evropiane”, siç theksojnë zyrtarët.
Opsionet e financimit të planit prej 800 miliardë eurosh
Plani që synon shpenzime mbrojtëse prej 800 miliardë eurosh përfshin mjete të veçanta financimi: 1) Aktivizimi i klauzolës së shpëtimit, ndikimi i vlerësuar 650 miliardë euro, 2) Grumbullimi deri në 150 miliardë euro në tregjet e kapitalit, 3) Kontribut nga Banka Evropiane e Investimeve dhe mobilizimi i kapitalit privat, 4) Fleksibiliteti i mjeteve të BE-së të politikës së kohezionit, 5) Mjet i ri për mbështetjen e prokurimeve të përbashkëta të vendeve anëtare me 150 miliardë euro, 6) Kredi që mbështeten nga buxheti i BE-së sipas kërkesës, 7) Rregulla të Thjeshtëzuara të prokurimeve, 8) përjashtim nga TVSH, 9) Kontratat e përbashkëta publike.
Aktivizimi i klauzolës së shpëtimit
Siç është bërë e njohur nga një zyrtar evropian, “aktivizohet me rekomandimin e Këshillit nga Komisioni pas një kërkese”. Në të njëjtën kohë, rregullat fiskale të BE-së vazhdojnë të funksionojnë normalisht për shpenzimet e tjera.
Kredit dhe çelësat e shpërndarjes
Kreditë do të japin mundësinë e vendeve anëtare për terma të favorshëm financimi, duke shfrytëzuar fuqinë e kreditit të BE-së, aksesin në treg dhe më e rëndësishmja, siç përmendi një këshilltar teknik i planit, “do të mbështesë përgjigjen e shpejtë ndaj nevojave aktuale mbrojtëse”. Përveç kësaj, “kreditë që do të sigurohen do të jenë afatgjata (me një periudhë maksimale prej 45 vjetësh dhe një periudhë grace prej 10 vitesh për pagimin e kapitalit), të cilat do të kenë çmime konkurruese dhe do të jenë të strukturuara mirë. Ato do të financohen nga huamarrja e BE-së, çka i bën ato shpesh një burim më efikas financimi për investime publike në krahasim me huamarrjen kombëtare”. Në të njëjtën kohë, “shpërndarja e fondit prej 150 miliardë eurosh për vendet anëtare do të bëhet në bazë të kërkesës. Nuk do të ketë çelësa shpërndarjeje. Vendet anëtare që dëshirojnë të marrin kredi do të duhet t’i paraqesin Komisionit një plan investimi të industrisë evropiane të mbrojtjes. Plani do të duhet të përfshijë përshkrimin e aktiviteteve, shpenzimeve dhe masave për të cilat vendi anëtar kërkon kredi. Si një shmangie tranzitore, vendet anëtare mund të përdorin kredinë për prokurimet kombëtare të kapaciteteve prioritare, me kusht që të jetë e hapur për vende të tjera dhe që merren të gjitha masat e nevojshme për të zgjeruar përfitimin e kontratës në vende të tjera”. (19/3/2025)