go to the original language article
“`html
Sarajevo (Fena) – Në vitin që po përfundon janë bërë disa hapa të rëndësishëm përpara, por Bosnja dhe Hercegovina ende përballet me shumë sfida në rrugën e saj drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian. Mosmarrëveshjet politike dhe ritmi i ngadaltë i reformave vazhdojnë të pengojnë zbatimin e masave të nevojshme për përshtatje me standardet evropiane.
Viti 2024 në Evropë u shënua nga zgjedhjet për Parlamentin Evropian, dhe tema e zgjerimit mori një vend të spikatur në fushatat politike. Lufta në Ukrainë ka ndikuar ndjeshëm në qëndrimet e vendeve të Evropës Perëndimore, duke përshpejtuar shqyrtimin e anëtarësimit për Ukrainën, por edhe për shtetet e tjera, duke përfshirë Bosnjën dhe Hercegovinën.
Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen njoftoi se zgjerimi i Bashkimit Evropian do të jetë prioriteti kryesor i institucionit që ajo do të drejtojë sërish në mandatin e ri deri në vitin 2029. Kjo dërgoi një mesazh të fortë se procesi i integrimit të anëtarëve të rinj do të jetë një nga qëllimet kyçe të politikës së ardhshme të BE-së.
Në samitin vjetor të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe liderëve të Bashkimit Evropian u dërguan mesazhe pozitive për perspektivën e zgjerimit, ndërsa në retorikën e liderëve evropianë u përmend viti 2030 si kornizë e mundshme për realizimin e këtij qëllimi, çka lë hapësirë për negociata dhe përshtatje të mëtejshme.
Në mars të vitit 2024, Këshilli i Bashkimit Evropian dha dritën e gjelbër për hapjen me kushte të negociatave për anëtarësim me Bosnjën dhe Hercegovinën. Ky vendim shënoi një hap pozitiv në rrugën evropiane, vazhdim i procesit të filluar në vitin 2023 kur BeH mori statusin e kandidatit. Megjithatë, përparimi konkret varet nga zbatimi i reformave të mbetura.
Në fillim të vitit është miratuar Ligji për parandalimin e larjes së parave dhe financimit të aktiviteteve terroriste, çka përmbushi një kusht tjetër për hapjen e negociatave me Bashkimin Evropian dhe u shmang vendosja në listën gri të Moneyval.
Kohët e fundit, Këshilli i Ministrave të Bosnjës dhe Hercegovinës miratoi ligje për kontrollin e kufijve dhe mbrojtjen e të dhënave personale, të cilat u kaluan për shqyrtim në Asamblenë Parlamentare të BeH. Këto ligje, me etiketën “EI” që konfirmon pajtueshmërinë e tyre me acquis communautaire të Bashkimit Evropian, përfaqësojnë prioritetet kyçe në rrugën evropiane të BeH. Miratimi i tyre, Këshilli i Ministrave ka ndërmarrë hapa të rëndësishëm drejt marrjes së datës për hapjen e negociatave për anëtarësim të BeH në Bashkimin Evropian.
Propozimi i ligjit për kontrollin e kufirit, i propozuar nga Ministria e Sigurisë e BeH, harmonizon menaxhimin e kufirit me acquis communautaire të BE, duke përmbushur objektivat strategjike nga Strategjia e menaxhimit të integruar të kufirit në BeH. Ndërkohë, Propozimi i ligjit për mbrojtjen e të dhënave personale harmonizohet me Rregulloren e BE-së të vitit 2016, duke futur standarde të njohura ndërkombëtare për përpunimin dhe lëvizjen e lirë të të dhënave.
Megjithëse të rëndësishme, këto përparime janë të pjesshme pasi shumë ligje të tjera të rëndësishme mbeten në pritje, si Ligji për gjykatat dhe Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Prokurorial (VSTV). Përveç sfidave legjislative, BeH ende nuk ka emëruar negociatorin kryesor me BE-në as koordinator për fondet IPA, gjë që janë hapa kyç për zhbllokimin e ndihmës financiare dhe mundësimin e kornizës negociuese.
Mungesa e përparimit në rrugën evropiane të Bosnjës dhe Hercegovinës sjell pasoja serioze ekonomike. Në fakt, BeH është i vetmi vend në Ballkanin Perëndimor që Komisioni Evropian nuk ka miratuar programin e reformave. BE-ja vazhdon të lërë dyert e hapura, por përçarjet politike bllokojnë qasjen në fondin me vlerë gjashtë miliardë euro.
Prej 113 kushteve që ka vendosur BE, janë harmonizuar 110, ndërsa çështjet kyçe si reforma e Gjykatës Kushtetuese, vetoja e entiteteve dhe numri i unifikuar për raste urgjente mbetën të pazgjidhura. Megjithëse është rënë dakord për numrin për raste urgjente, kjo nuk ishte e mjaftueshme për miratimin e transhit të parë prej 70 milionë euro.
Në ndërkohë, harmonizimi i regjimit të vizave të BeH me Bashkimin Evropian është bërë kushti kyç për marrjen e fondeve, çka ka ndërlikuar më tej situatën, pasi konfliktet politike mbeten shkaku kryesor i vonesave në përmbushjen e detyrimeve të mbetura.
Një nga problemet më të mëdha është statusi i Gjykatës Kushtetuese dhe gjykatësve të huaj. Bashkimi Evropian kërkon që Republika Srpska të emërojë dy gjykatës vendas deri në korrik të vitit të ardhshëm, dhe që deri në fund të vitit 2025 të hapet procesi që do të vendoset për statusin e tre gjyqtarëve të huaj. Sidoqoftë, kryeministri i RS Radovan Višković e vlerësoi këtë propozim si të papranueshëm.
Ndërkohë, Republika Srpska ka bërë një hap pozitiv duke hequr veton e entitetit në Këshillin për Ndihmën Shtetërore dhe Këshillin e Konkurrencës së BeH.
Nga ana tjetër, Federata e BeH përballet me probleme në nivelet kantonale. Përpjekjet për të harmonizuar Agjendën e Reformave, dokumentin kyç për qasjen në fondet nga Plani i Rritjes për Ballkanin Perëndimor, kanë dështuar pasi kryeministrat kantonal nga SDA kundërshtojnë lehtësimin e kritereve për përdorimin e këtyre fondeve.
Megjithëse gjatë vitit 2024 janë bërë hapa të rëndësishëm drejt integrimit evropian, Bosnja dhe Hercegovina përballet me sfida serioze. Çelësi i suksesit qëndron në stabilitetin politik dhe gatishmërinë e liderëve vendas për të zbatuar reformat e nevojshme. Bashkimi Evropian mbetet i gatshëm të ofrojë mbështetje, por e ardhmja e rrugës evropiane të Bosnjës dhe Hercegovinës varet kryesisht nga gatishmëria e brendshme e vendit për ndryshime. (1.1.)
“`