40 години на Шпанија во ЕУ во десет податоци

Мадрид – На 1 јануари 1986 година Шпанија конечно се приклучи кон тогашните Европски заедници и на тој начин стави крај на децении изолација за време на диктатурата на Франко, отворајќи нова етапа на модернизација и просперитет за земјата. Изминатите 40 години претставуваат голема промена за Шпанија, но и Шпанија во овој период придонесе за европскиот проект.

   Во продолжение, преку десет податоци, се навраќаме на тоа што го донесоа овие четири децении од пристапувањето кон ЕУ:

Пет претседателства со Советот на ЕУ

   Шпанија пет пати претседавала со Советот на ЕУ, кој ротирачки, на секои шест месеци, го преземаат различните земји членки. Првпат тоа се случи во првата половина на 1989 година, а последен пат во втората половина на 2023 година. Во меѓувреме, Шпанија го имаше ротирачкото претседателство во втората половина на 1995 година, во првиот квартал на 2002 година и во првата половина на 2010 година.

Девет комесари

   Од своето приклучување кон ЕУ, Шпанија дала вкупно девет имиња во различните комисии кои се менуваа оттогаш. Првично, кога земјите членки беа помалку од сегашните 27, секоја земја даваше по две имиња, но од 2004 година, кога се случи „големото проширување“, бројката беше намалена на едно.

   Први кои ја извршуваа функцијата беа Abel Matutes и Manuel Marín, кои станаа дел од комисијата на Jacques Delors во 1986 година и останаа на своите функции до 1994 година, при што вториот стана и нејзин потпретседател.

   Marín продолжи како комесар со доаѓањето на Jacques Santer на чело на Комисијата во 1995 година и стана нејзин претседател привремено кога тој поднесе оставка во 1999 година, сè додека Romano Prodi не ја презеде функцијата. Покрај тоа, во овој период како комесар дејствуваше и Marcelino Oreja.

   Во комисијата на Prodi (1999-2004) претставници на Шпанија беа Loyola de Palacio и Pedro Solbes, иако тој ја напушти функцијата во април 2004 година, што значеше доаѓање на Joaquín Almunia, кој продолжи за време на двата мандата на José Manuel Durao Barroso како претседател до 2014 година, при што во вториот мандат ја извршуваше функцијата потпретседател и беше задолжен за Конкуренција.

   Потоа во Брисел пристигна Miguel Arias Cañete за да стане дел од комисијата на Jean Claude Juncker до 2019 година, кога, веќе со Ursula Von der Leyen на чело, штафетата ја презеде Josep Borrell, кој беше именуван за потпретседател и врховен претставник за надворешна политика. Во моментов, Teresa Ribera е шпанската претставничка, извршувајќи ја функцијата потпретседател и носител на ресорот Чиста транзиција.

60 европратеници

   Бројот на шпански претставници во Европскиот парламент се менуваше со текот на годините, паралелно со бројот на пратенички места при различните проширувања. Така, кога Шпанија влезе во ЕУ, ѝ беа доделени 61 европратеник, кои станаа 64 во мандатот 1999-2004.

   Со проширувањето во 2004 година, тие се намалија на 54, бројка што остана непроменета до 2019 година, кога се зголемија на 59 по излегувањето на Обединетото Кралство од ЕУ. Во актуелниот мандат, Шпанија има 61 европратеник согласно новата распределба како резултат на Брегзит.

Тројца претседатели на Европскиот парламент

   Во овие 40 години тројца Шпанци ја извршувале функцијата претседател на Европскиот парламент. Прв беше социјалистот Enrique Barón Crespo помеѓу 1989 и 1992 година. По него, редот дојде на „популарниот“ José María Gil-Robles, помеѓу 1997 и 1999 година, додека последен беше социјалистот Josep Borrell, помеѓу 2004 и 2007 година.

Повеќе од 150.000 милиони евра во кохезиски фондови

   Во овие 40 години, Шпанија има добиено повеќе од 150.000 милиони евра од кохезиските фондови, односно помошта што ја обезбедува ЕУ за намалување на економските и територијалните разлики меѓу земјите членки.

   Ова се претвори, меѓу другото, во изградба на јавна инфраструктура – како 6.700 милиони добиени од 2007 година за инфраструктура за брз железнички сообраќај –, повеќе од 7 милиони домаќинства кои добија пристап до широкопојасен интернет или речиси 150.000 компании кои имаат корист од овие фондови.

Повеќе од 350.000 милиони од Европскиот социјален фонд

   Овој фонд е главниот инструмент со кој ЕУ го поддржува создавањето работни места, им помага на луѓето да добијат подобри работни позиции и гарантира поправедни можности за вработување за сите граѓани на ЕУ. Средствата што ги доби Шпанија стигнаа до повеќе од 32 милиони луѓе во овој период, според податоците на Државната служба за вработување.

БДП се има удвоено

   Постојаниот економски напредок што го донесе за Шпанија нејзиното влегување во ЕУ, со пристапот до единствениот пазар и од 2002 година до еврото, овозможи БДП да се повеќе од удвои во овие 40 години.

Вработеноста исто така се има удвоено

   Пристапувањето донесе нови можности за вработување, што доведе до тоа вкупната вработеност да порасне од 10,8 милиони работни места во 1986 година на 21,1 милиони во 2024 година.

Зголемување на извозот

   Трговските договори и договорите за преференцијален пристап што ЕУ ги има со речиси 80 земји – на кои наскоро би можел да се придружи и Mercosur – овозможија зголемување на извозот на стоки од Шпанија. Така, тој порасна од 12.600 милиони евра во 1986 година (4,9 % од БДП) на 141.500 милиони евра во 2024 година (8,9 % од БДП).

Повеќе од 200.000 студенти на Еразмус

    Повеќе од 200.000 шпански студенти ја имаа можноста да ги следат своите студии во други земји членки на ЕУ благодарение на програмата Еразмус, создадена во 1987 година и поттикната од тогашниот комесар Manuel Marín.

   ((Сите овие податоци се дел од иницијативата ‘Од 1986. 40 години заедно ја градиме Европа’, збирка подготвена од Претставништвото на Европската комисија во Шпанија и Канцеларијата на Европскиот парламент во Шпанија)) (30 декември)