go to the original language article
Брисел – Буџетот на ЕУ за воена мобилност сè уште е “релативно скромен” во споредба со потребите, изјави претседателот на Европскиот ревизорски суд (ЕРС) Тони Марфи на прес-конференција во среда. На презентацијата на најновиот извештај на ЕРС се покажа дека сè уште постојат големи пречки во “воената мобилност” во рамките на ЕУ, односно преместување на трупи или опрема преку внатрешните граници. Соодветниот акционен план на ЕУ не е ефикасен.
Целите за одбраната се сменија: “Во степенот е вратен војната”, рече Марфи. Логистиката е значаен дел од воените операции: “Често се вели дека логистиката ги добива војните.” Според најновиот извештај на ЕРС, сепак, силите на земјите членки на ЕУ не се способни да се движат брзо низ целата ЕУ. Во буџетот на ЕУ 2021-2027 првпат беа предвидени средства специјално за сообраќајната инфраструктура со двојно цивилно-воено користење.
Поради нападната војна на Русија против Украина, стратешката потреба на ЕУ за воена мобилност стана особено нагласена. Вториот акционен план за воена мобилност, кој ЕУ-комисијата го објави “под притисок на времето” во ноември 2022 година, страда од “концептуални недостатоци”, критикуваат ревизорите. Затоа, тие побараа од ЕУ-комисијата поубедливо да го следи спроведувањето на планот и да ги оценува напредокот и проблемите.
“Воената мобилност е од суштинско значење за убедлива одбранбена способност на ЕУ и мора неспорно да оди побрзо. Потребното темпо сè уште не е постигнато, бидејќи секогаш има пречки”, рече Марек Опиола, член на ревизорскиот суд кој е одговорен за извештајот. Бюрократските пречки често се испречуваат на патот на преместувањето на воени единици: така, на пример, тенковите од една земја на ЕУ не можат да минат низ друга земја ако се потешки од она што го дозволува локалниот сообраќаен кодекс.
Парите се испразнети долго време пред истекот на рокот
Ревизорите исто така открија дека ЕУ-комисијата не го анализираше доволно потребата при подготовката на својот акционен план. Со вкупно 1,7 милијарди евра за периодот 2021-2027, буџетот на ЕУ за воена мобилност е релативно мал. ЕУ ги обезбеди парите брзо и даде важен политички сигнал. Бидејќи побарувачката го надмина понудата, средствата беа испразнети веќе на крајот на 2023 година. Како резултат, се создаде финансиска празнина од повеќе од четири години. Претседателот на ревизорскиот суд, Марфи, изјави дека за земјите членки на ЕУ е проблем и тоа што нема “централна точка за контактирање” што ги координира мерките на ЕУ во областа на воената мобилност. Ревизорскиот суд затоа препорачува воспоставување на таква координациона точка.
За да ги затвори тековните и идните финансиски празнини, комисијата треба да најде начини за финансирање на инфраструктурни проекти со двоен корисник во рамките на повеќегодишниот буџет на ЕУ, на пример со средства од сообраќајниот сектор, стои на уште една препорака на извештајот.
Геополитичките и воените фактори, како и стратешкото значење на локациите не беа доволно земени предвид при изборот на инфраструктурни проекти со двојна намена, кои ќе бидат финансирани, дополнително критизираат ревизорите. ЕУ главно финансираше проекти на истокот од Унијата и малку проекти на јужниот рут правец кон Украина. Австрија не побара ЕУ-средства за инфраструктурни проекти со двојна употреба, кои предвидуваат цивилна и воена употреба, и затоа не беше меѓу испитаните земји-членки на ЕУ.
Трансевропската сообраќајна мрежа поминува и низ Австрија
Четири главни мрежни коридори на Трансевропската сообраќајна мрежа (Рајна-Дунав, Балтик-Адрија, Скандинавија-Средоземје и Западен Балкан-Источно Средоземје) поминуваат, но, исто така, и низ Австрија; финансирања од ЕУ за (цивилни) TEN-V сообраќајни проекти во Австрија не се невообичаени. За подобрување на воената мобилност во рамките на ЕУ, Австрија учествуваше на проект за олеснување и стандардизација на прекуграничните воени транспортни постапки.
За територијалната одбрана на ЕУ одговорни се земјите членки на ЕУ. НАТО игра важна улога и во тоа; 23 од 27 членки на ЕУ се исто така и во НАТО. Според прегледот во 2024 на Европската агенција за одбрана, вкупните одбранбени расходи на земјите членки на ЕУ во 2024 година се очекува да се зголемат за повеќе од 30 проценти во споредба со 2021, достигнувајќи приближно 326 милијарди евра. Тие постигнаа “досега невиден удел” од 1,9 проценти од БДП на ЕУ. (06.02.2025)