go to the original language article
Планот за зајакнување на одбраната на Европа беше претставен денеска во Брисел од Европската комисија, која на многуочекуваниот план му даде името “Бела книга” кое опишува конкретни законски и финансиски средства за поддршка на одбранбените инвестиции на државите членки.
Како што изјавил еден службеник, “станува збор за амбициозен план за одбранбен пакет кој го обезбедува финансиските лостови во директна достапност на државите членки на ЕУ за значително зголемување на одбранбените инвестиции и одбранбените капацитети”.
Целта на планот е да ги поттикне и олесни државите членки да потрошат повеќе на својата одбрана, да се создаваат партнерства и ефективни насоки. Орентацијата кон зголемување на финансирањето на одбраната на Европа, според еден европски официјален, значи поголем придонес кон трансатлантската безбедност, поддршка на Украинa и подготвеност на безбедносните предизвици и промената на рамнотежата, фокусирајќи се на земји како Русија, Кина, региони како Блискиот Исток-Африка, но и хибридните закани и критичните првични материјали.
Области и цели на инвестиции
Станува збор за голем резервоар на одбранбени инвестиции како што се анти-авионска одбрана и ракетна одбрана, артилериски системи, муниција и ракети, беспилотни летала и системи за одбрана од беспилотни летала, воена мобилност, сајбер-војна, стратешки цели, борбени способности и заштита на виталната инфраструктура. Како што објасни еден службеник за време на презентацијата на техничките детали на планот за одбранбено зајакнување на Европа, целите се Украина и воената поддршка на нејзината територија, после промената на ставот на САД. Зајакнување на врската ЕУ-НАТО, партнерствата на ЕУ со Обединетото Кралство, Канада, Норвешка, Јапонија и Австралија. Исто така, создавање на силна и иновативна европска индустрија, односно поддршка на одбранбено зајакнување, потпишување на договори за брзо добивање на потребните капацитети, поддршка на брзото усвојување на Европскиот Програм за Одбранбена Индустрија, појавување на нови одбранбени играчи, поддршка на инвестициите во технологии како што е AI и европскиот патоказ за забрзување на трансформацијата на одбранбената иновација, но и создавање на паневропски пазар на одбранбена опрема.
Главни цели, подготвеност до 2030 година
Планот ReArm Europe е дизајниран за да ги искористи сите средства кои се моментално достапни и да се мобилизираат до 800 милијарди евра за одбранбени инвестиции. За постигнување на овој план, вклучува: а) Освојување на употребата на јавни финансии за одбрана на национално ниво. б) Ново специјално средство за безбедносна акција за Европа -SAFE- за реализација на итни и масивни одбранбени инвестиции преку заеднички набавки.
„Акција за безбедност во Европа – SAFE“
Една од најважните иницијативи на планот е ново финансиско средство наречено “Акција за безбедност во Европа – SAFE” кое ќе им обезбеди на државите членки кредити од 150 милијарди евра кои ќе бидат поддржани од буџетот на ЕУ. Ова ќе помогне на државите членки да ги зајакнат своите одбранбени капацитети преку заеднички набавки. Дополнително, “заедничките набавки ќе обезбедат интероперабилност за вооружените сили на државите членки и предвидливост за европската одбранбена индустрија, ќе ги намалат трошоците и ќе ја создадат потребната скала за зајакнување на европската одбранбена индустриска база”, како што истакнуваат службениците.
Опции за финансирање план од 800 милијарди евра
Планот кој цели на одбранбени трошоци од 800 милијарди евра вклучува специфични финансиски алатки: 1) Активирање на ослободувачката клаузула, проценет ефект 650 милијарди евра, 2) Повеќе од 150 милијарди евра на капитални пазари, 3) Придонес од Европската инвестициона банка и мобилизација на приватни капитални средства, 4) Флексибилност на средствата на ЕУ за кохезионата политика, 5) Ново средство за поддршка на заедничките набавки на државите членки со 150 милијарди евра, 6) Кредити поддржани од буџетот на ЕУ на барање, 7) Поедноставени правила за набавки, 8) Ослободување од ДДВ, 9) Заеднички јавни набавки.
Активирање на ослободувачката клаузула
Како што беше познато од европски службеник, “се активира со препорака на Советот од страна на Комисијата по барање”. Во исто време, фискалните правила на ЕУ продолжуваат да функционираат нормално за други трошења.
Кредитите и клучевите за распределба
Кредитите ќе им овозможат на државите членки поволни услови за финансирање, користејќи ја кредитната сила на ЕУ, пристап до пазарот и најважно, како што изјавил технички советник на планот, “ќе ја поддржи брзата реакција на актуелните одбранбени потреби”. Дополнително, “кредитите што ќе се обезбедат ќе бидат со долг рок на траење (со максимално траење од 45 години и грејс период од 10 години за отплата на главницата), кои ќе бидат со конкурентни цени и ќе бидат добро структурирани. Ќе се финансираат од заеми на ЕУ, што ги прави често поујефикасен извор на финансирање за јавни инвестиции во однос на национални заеми”. Истовремено, “распределбата на фондот од 150 милијарди евра на државите членки ќе се прави според потрошувачката: Нема да има клучеви за распределба. Државите членки кои сакаат да добијат заеми ќе треба да поднесат на Комисијата план за инвестиции на европската одбранбена индустрија. Планот треба да содржи опис на активностите, трошоците и мерките за кои државата членка бара заеми. Како транзициско отстранување, државите членки можат да го користат заемот за приоритетни национални набавки, под услов да е отворено за други земји и дека се преземаат сите неопходни мерки за проширување на користа од договорот на други земји”. (19/3/2025)