Фијала: Меѓународниот поредок се менува, треба да го земеме како можност

Прага – Меѓународниот поредок преживува најголема промена од падот на комунизмот, реалноста треба да се почитува, но тоа не значи дека Соединетите држави престануваат да бидат сојузници, изјави премиерот Петр Фијала (ODS) во денешниот говор до граѓаните. Новиот американски претседател Доналд Трамп одлучи да ја трансформира американската надворешна политика. Според Фијала, брзината, енергијата и реториката на Трамп се дефинитивно изненадување, но преминувањето на САД од фокусот кон Европа не би требало да изненади. Во списокот на мерки Фијала ги спомена зголемувањето на трошоците за одбрана на најмалку три проценти од бруто домашниот производ (БДП) за неколку години, промени кои овозможуваат поголеми инвестиции во вооружување на нивото на Европската унија или употребата на конфискатиот руски имот.

Промените треба да се прифатат како можност и да се обидеме да извлечеме максимум од нив – економски и безбедносно би претрпеле, мисли премиерот. Според него, ситуацијата воопшто не е лесна, но нема причина за деморализација. Членството во НАТО, ЕУ, европската одбранбена соработка, трошоците за заедничка одбрана се ефективни алати како да се одржи долгорочно безбедноста на Чешка, рече Фијала во говорот од Крамажова вилата. Говорот беше поврзан со третата годишнина од руската инвазија на Украина и промените во американската администрација во првиот месец од преземањето на новиот стар претседател.

“Нашата основна цел сега мора да биде силна Европа која може да го одврати Русија од дополнителни воени напади на суверени европски држави,” рече премиерот. За да се постигне тоа, според него, треба веднаш да се почне со конкретни чекори. Тие се суштинско зголемување на трошоците за сопствена одбрана до најмалку три проценти од БДП за неколку години. “Треба да успееме да ги обезбедиме овие пари и да се погрижиме да бидат потрошени разумно и свесно,” истакна тој.

На европско ниво предлага некоористените 93 милијарди евра (околу 2,3 трилиони круни) од таканаречениот Фонд за обновување да се користат за поддршка на заедничките набавки за армиите или за поддршка на зајакнување на критичната инфраструктура. За дополнителна воена поддршка на Украина треба да се користат и парите од замрзнатиот руски имот од цела Европа, додаде тој.

Исто така ја спомена и просперитетот на целата унија. “Би било грешка да се мисли дека Чешка ќе просперира ако истовремено не просперира и Европската унија. Ова наше сојузништво во новите меѓународни услови станува уште поважно од тоа што беше во последните дваесет години,” рече тој. Повтори дека треба што побрзо да започнеме со систематска дерегулација низ ЕУ и дека не се работи само за намалување на бирократијата. “Треба да се прегледа целиот концепт на Зелената сделка и декарбонизацијата. Ако тоа не го направиме, би се претвориле во неконкурентен музеј на новата светска сцена. А тоа би била непростлива грешка,” мисли Фијала. (24. февруари)