go to the original language article
Европа мора итно и брзо да се вооружи повторно за да има „веродостојни одвраќач“ механизам до 2030 година, изјави претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен.
Во говорот во Копенхаген, претседателката на Комисијата ги истакна четирите главни приоритети на долгоочекуваната Бела Книга за европската одбрана што ќе ја претстави Комисијата и потребата за повторно вооружување на Европа до 2030 година – план што Комисијата го нарекува „Подготвеност 2030“ (Readiness 2030). „До 2030 година, Европа треба да има силен европски одбранбен став. „Подготвеност 2030“ значи повторно вооружување и развој на нашите капацитети за да имаме веродостојна одвраќање“, изјави фон дер Лајен.
Првиот приоритет – кој е и најважниот – е зголемувањето на одбранбените трошоци. „Одбранбените трошоци на земјите членки се зголемија повеќе од 31% од 2021 година. Тоа е добро – но не е доволно, бидејќи е многу пониско од соодветните трошоци на САД, Русија и Кина“, изјави фон дер Лајен. Комисијата пред две недели претстави план за мобилизација на инвестиции од 800 милијарди евра за европската одбрана. Ова вклучува нов инструмент – наречен „SAFE“ – кој брзо може да овозможи за земјите членки заеми од 150 милијарди евра за инвестиции во одбрана. Исто така, Комисијата предлага активирање на таканаречената „Национална клаузула за излез“ за да им даде на земјите членки поголема флексибилност да трошат повеќе за одбрана без да ги нарушуваат фискалните правила што го ограничуваат дефицитот на 3% од БДП-то. Ова има потенцијал да мобилизира дополнителни одбранбени трошоци до 1,5% од БДП-то, или приближно 650 милијарди евра во следните четири години. Во исто време комисијата работи на привлекување приватно финансирање – било од ЕИБ или од пазарите на капитал.
Втор приоритет е „да купуваме повеќе европски“. Според фон дер Лајен, „треба да ги затвориме празнините на нашите капацитети на европски начин“, до 2030 година и тоа значи „голем обем, паневропска соработка“ за адресирање на празнините во приоритетни области, како што се воената мобилност, инвестициите во воздушна и противракетна одбрана, во артилериски системи, во муниција и ракети, во дронови, во користење на воен вештачка интелигенција или квантни компјутери. „Цената и сложеноста на проектите со голем обем ги надминуваат значително капацитетите на секоја земја членка“, рече претседателката на Комисијата, и затоа нагласи дека треба да бидат засилени заедничките набавки.
Третиот и „најстратешкиот“ приоритет за европската одбрана е Украина. Како што рече претседателката на Комисијата, „треба да направиме Украина доволно силна – како „челичен еж“ – за да биде тешко проголтлива од потенцијален агресор“. ЕУ веќе има инвестирано приближно 50 милијарди евра во воена поддршка и има обучено повеќе од 73.000 украински војници, додека силна останува поддршката на интеграциската перспектива на Украина во ЕУ. Фон дер Лајен исто така најави дека ќе се создаде заедничка Работна Група со Украина, која ќе ја координира воената поддршка на ЕУ и на земјите членки.
Четвртиот приоритет се однесува на зајакнување на одбранбената индустриска база на Европа. Денес најголемиот дел од одбранбените инвестиции оди надвор од Европа и трендот овој треба да се промени, почнувајќи со инвестиции во Европа, рече фон дер Лајен. Сепак, таа призна дека одбранбената индустриска база на Европа сè уште има структурни слабости: се уште не е во можност да произведува одбранбени системи и опрема во количествата и брзината што ги бараат земјите членки и останува прекумерно расцепкана со доминантни национални фактори кои ги снабдуваат домашните пазари. Согласно Комисијата, на компаниите им требаат постојани мултигодишни нарачки за да ги насочат своите инвестиции. За оваа цел, „ќе создадеме Европски Воен Продажен Механизам“, рече фон дер Лајен.
На крајот, претседателката на Комисијата изјави дека „сме целосно посветени на соработка со НАТО и Соединетите Американски Држави. Нашата безбедност е неразделна. Поради тоа работиме да отвориме нови патишта за безбедност со Обединетото Кралство и други партнери во Европа, во нашите соседства или во Г7. Од Канада до Норвешка. И дури и толку далеку како Индија и други делови на Азија“. (18/3/2025)